Балаларға арналған дәстүрлер КЕКІЛ ҚОЮ

Кекіл қою – қазақ мәдениетінің байырғы дәстүрлерінің бірі. Бұл рәсім жас балаларға, әсіресе ұл балаларға, қойылатын қасиетті атау мен қорғау белгісі болып табылады. Кекіл қоюдың маңызы мен ерекшеліктері, сондай-ақ оның ұл бала мен қыз балаға қойылуында айырмашылықтар бар.

Кекіл қою жолы

Кекіл қою кезінде баланың шашы ұстарамен қырылып, маңдайына жақын жерден бір шөкім шаш қалдырылады. Бұл рәсім баланың көркін арттырып, оның ерекшелігін айқындайды. Кекілдің түйіні – балаға тіл-көз тиюден, жаманшылықтан қорғау.

Ұл балаға кекіл қою

Ұл балаға кекіл қою кезінде оның айбынды, батырлық қасиеттерін асқақтататын символика беріледі. Кекілдің болуы ұл баланың шынайы бейнесін көрсетіп, оның жеке тұлға ретінде танылуына ықпал етеді. Қазақтарда «кекіл» термині ұл балаға тән қасиеттермен байланыстырылады, мысалы, батырлық, даналық, және өршілдік.

Қыз балаға кекіл қою

Қыз балаға да кекіл қою рәсімі жүргізіледі, бірақ оның мәні мен мақсаты сәл өзгеше. Қыз баланың кекілі, әдетте, оның сұлулығын, нәзіктігін және әйелдік болмысын көрсету үшін қойылады. Қыздарға арналған кекіл қою арқылы олардың көрікті, сүйкімді, әрі ару болуына тілектестік білдіріледі. Сонымен қатар, кекіл қыз баланы тіл-көзден қорғау үшін де қызмет етеді.

Кекіл қоюдың ерекшеліктері

1. Символика: Ұл балаға кекіл қою батырлық пен күштің белгісі ретінде шөкім шәшті жинақы және үш бұрыштау етіп қояды.

Ал қыз балаға кекіл қою сұлулық пен нәзіктікті білдіреді. Кішкене қыздың маңдай жағына жалпақтау ай бейнесінде қояды.

2. Мәдени контекст: Қазақ дәстүрінде ұл балалардың тәрбиесі мен болашағына қатысты үлкен жауапкершілік жүктеледі. Ұлдың кекілін беталды қиюға жол бермейді. Оның кекілін қиса, ұлдың рухы түседі, өмірі қысқарады, басындағы бағы таяды деп ырым етеді. Қыз балаларға сүйкімділік, сыпайылық, және отбасы құндылықтарын сақтау міндеттеледі. Олардың кекіліне қызыл шөперектен шәшақ байлап, сәндеп, жуып тазалап өсіріп ұстайды.

3. Дәстүрдің мәні: Ұл балаға кекіл қойған кезде, ер адам бата береді. Ал қыз балаға кекіл қойғанда, оған ана бата береді. Оның мәні ұл елі мен жерін қорғайтын жау жүрек батыр болсын десе, қыз бала отбасына ие болатын ибалы қыз болып бой жетсін деген ырымы.

Кекіл қою – қазақ халқының ескі дәстүрінде маңызды орын алатын салт. Бұл рәсімнің ұл бала мен қыз балаға беретін ұлттық тәрбие мен дәстүрлердің байлығын көрсетеді. Кекіл қою арқылы балалардың бойына жақсы қасиеттер дарытуға, оларға қорғау мен қамқорлық көрсетуге ықпал етеді.

Болат БОПАЙҰЛЫ