Балаларға арналған дәстүрлер БАУЫРЫНА БАЛА САЛУ

Бауырына бала салу – қазақ халқының ежелгі дәстүрлерінің бірі. Бұл рәсім баласы жоқ адамдардың өздеріне ет жақын туыстарынан, құда-жекжаттарынан, қайын жұртынан немесе нағашы жұртынан бала асырап алуын білдіреді. Асырап алынған бала сол күннен бастап асырап алған әкесінің атымен аталады, ал қазақ халқында бұл процесс «бауырына басып алу» деп аталады.

Дәстүрдің мәні мен маңызы

Бұл дәстүрдің өзіндік жолы, кәдесі, ырым-тыйымдары бар. Бауырына бала салу – тек бір отбасының емес, бүкіл рудың қуанышын білдіреді. Бала асырап алу рәсімі отбасылық қатынастарды нығайту, құдалық байланыстарды тереңдету, және әлеуметтік жауапкершілікті арттыру мақсатында жүзеге асырылады.

Дәстүрдің жолы

Бала асырап алушы адам алдымен бала берушінің үйіне арнайы барып, өз жағдайын түсіндіреді. Олар баласыздықтың, бақытсыздықтың қандай ауыр екенін еңіреп жеткізеді. Бұл кезеңде бала беруші тарапынан түсіністік пен қолдау күтеді. Бала беруші баласын бала асырап алушыға беруіне риза болса, бала алушы міндетті түрде оларға арнайы ас әзірлеп, ақсарбас қой сойып, қонаққа шақырады.

Бала беруші мен бала алушының өзара келісімі

Бала беруші бала асырап алушыға бала беретін болса, оларды қонаққа алып келеді. Асырап алушы кісі сол күні баланың қолына асық жілік ұстатады. Асық жілік ұстаған бала сол күннен бастап асырап алушыға тәуелді болады, яғни оның күтіміне жауапты болып табылады. Бұл рәсім баланың жаңа отбасына бейімделуін жеңілдетуге арналған.

Табиғи заттардың рөлі

Егер баланың ит жейдесі болса, иесі оны да қоса береді. Өйткені, баланың ит жейдесі үйде тұрса, ол жат жерге барғысы келмей, үйіне тартылатынына сенеді. Бұл ырым баланың жаңа ортаға тез бейімделуіне, тіпті жат жерде өзін жайлы сезінуіне мүмкіндік береді.

Баланы туыт үстінде алу

Егер бала туыт үстінде алынатын болса, бала асырап алушы балаға шаранасымен қоса ие болады. Бұл жағдайда бала асырап алушы өз қалауы бойынша баланың атын да қояды. Бауырына бала салу дәстүрі – қазақ мәдениетінің терең тамырлары бар, ұрпақ жалғастырушы, әлеуметтік байланыстарды нығайтушы ерекше рәсім. Бұл рәсім арқылы отбасылар өздерінің қуанышын бөлісіп, қоғамда мейірімділікті, өзара түсіністікті нығайтады.

Болат БОПАЙҰЛЫ