Qamqorlyǵymdaǵy jetim balanyń dúnıesin paıdalana tursam bola ma?

Assalaýmaǵaleıkým! Jol apatynan aǵamyz ben jeńgemiz qaıtys bolyp, olardyń jalǵyz uly bizdiń qolymyzda qaldy. Artyndaǵy qalǵan dúnıelerin óskende balasyna beremiz. Biraq sol aqshadan qoldanýymyzǵa nemese qaryzǵa dep paıdalanyp, keıinirek qaıtarsaq bolady ma?

Ответ

Ýa aleıkým assalam!

Mundaı jaǵdaıda balanyń mal-dúnıesin paıdalanýǵa bolmaıdy. Jetim balaǵa tıesili dúnıeni tek qana sol balanyń qajettilikterin ótep, turmys-tirshiligin qamtamasyz etýge ǵana ruqsat beriledi. Ózge kisilerdiń qoldanýyna Hanafı mázhabynyń ǵulamalary qatań túrde tyıym salǵan. Tipti, qaryzǵa dep jazyp qoıyp paıdalanýǵa da qarsy.[1] Mundaı pátýaǵa barýlarynyń sebebi – Quran Kárimniń jetimderge qatysty aıtylǵan aıattarynda qatań eskertýler bar dep tómendegi aıattardy kórsetedi:

1) Jetimderge mal-dúnıelerin berińder[2]

2) Rasynda, jetimderdiń mal-dúnıesin zulymdyqpen jegender ózderiniń qaryndaryn otpen toltyrǵandar[3]

3) Jetimderge ádiletti bolyńdar[4]

Al, «kimde-kim kedeı bolsa, muqtajdyǵyna qaraı jesin»[5] degen aıattyń úkimi joıylǵandyǵyn alǵa tartqan. Ózge mázhabtyń ǵulamalary «bul aıattyń úkimi joıylmaǵan, qaramaǵyna alǵan kisi muqtaj bolsa, ólshemmen jeýine ruqsat bar. Tárbıelep, baǵyp otyrǵan aqysy retinde esepteledi. Keıin baıyp ketse ornyn toltyrýy kerek» degen pikirlerin aıtady.

Demek, jetim balany baǵyp otyrǵan kisi, barynsha jetimniń mal-múlkinen saqtanýy qajet. Jetimder úıinde jumys isteıtin adamdar úshin bil tipten qajet nárse. Balalarǵa bólingen azyq-túlik, kıim-keshekterden alyp ketýden saq bolsyn. Onyń nátıjesi tozaq bolatynyn umytpaǵanymyz jón.

Ǵazız Ahmet.
«Áziret Sultan» meshitiniń naıb ımamy

[1] Sabýnı, Mýhammad Alı, Raýaıǵýl-Báıan fı táfsırı áıatıl-ahkamı mınál-qýran, 414-bet.
[2] «Nısa» súresi ,2-aıat.
[3] «Nısa» súresi, 10-aıat.
[4] «Nısa» súresi, 128-aıat.
[5] «Nısa» súresi, 6-aıat.