Burynǵy namazdardyń qazasyn óteý mindet pe?
Assalamý ýaleıkým! Ótip ketken namazdardyń qazasyn óteý mindet pe? Eger tıis bolsa, súnnetti oqymaı qazany oryndaý kerek pe? Erbatyr.
Ответ
Ýa aleıkým assalam! Bizdiń hanafı mázhabynda namazdy ýaqytysynda óteý qalaı paryz bolsa, onyń qazazyn óteý de solaı paryz. Ekeýine de Alla Taǵalanyń myna aıaty dálel:
وأقيموا الصلاة وآتوا الزكاة واركعوا مع الراكعين
«Namazdy tolyq oryndańdar, zeket berińder, sondaı-aq (Allanyń quzyryna) ıilýshilermen birge ıilińder»[1]. Bul aıat namazdy tolyq oryndańdar dep tur. Iaǵnı óz ýaqytynda oqý nemese ýaqyty ótip ketse, qazasyn óteý kerek.
Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) bylaı degen:
من نسي صلاة فليصل إذا ذكرها, لا كفارة لها إلا ذلك
«Kimde-kim namazyn umytsa, esine túskende oqysyn. Oǵan sodan basqa káfarat joq»[2]. Eger qaza namazyn umytqan adamǵa óteý ýájip bolsa (kúnási túsýi men qıynshylyq kóterilýimen birge), onda ádeıi tastaǵandarǵa óteýi mindetti túrde ýájip bolady.
Kimniń biraz ýaqyttan beri qaza namazy bolsa, táýbe etip, qazasyn óteýge kirisýi kerek. Kúndelikti oqyp jatqan árbir paryz namazyna qaza namazyn qosyp ótesin. Nápildiń ornyna qazalardy oryndaǵan durys. Óıtkeni, paryzdyń saýaby nápildiń saýabynan artyǵyraq. Árbir ótep jatqan paryz namazyna qaza namazyn qosyp óteýdiń abzaldyǵyna Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) myna hadısi dálel:
من أدرك منكم صلاة الغداة من غد صالحا فليقض معها مثلها
«Kimde-kim saý kúıinde erteńgi namazyna jetse, onymen birge ótken qaza namazdaryn ótesin»[3]. Hıtobı: «Bul jerdegi buıryq, qazany óteýdegi artyqshylyq ýaqytty tabý úshin mustahabqa uqsaıdy», - dedi. Osylaısha qaza namazdaryn ótep boldym degenshe oryndaı beredi. Eger ajaly jetip qazasyn óteı almasa, Alla Taǵala óziniń keńshiligimen keshirim etedi.
Al endi, qaza namazdardy súnnetterdiń ornyna oqý jaıly kelsek, Hanafı mázhaby boıynsha «Hashııatý át-Tahtaýı»[4] atty kitapta súnnet emes, nápil namazdar jaıly aıtylǵan. Iaǵnı, ol jerde: «Bekitilgen súnnet, duha, tásbıh jáne habarda kelgen namazdardan basqa nápildi oqyǵannan, qaza namazdaryn ótegeni abzalyraq. Sony (ıaǵnı, bekitilgen súnnet namazdardy) nápil nıetimen, al odan basqasyn qaza nıetimen oqıdy (ıaǵnı, bekitilgen súnnet, duha, tásbıh jáne habarda kelgen namazdardan basqa nápil namazdardy qaza nıetimen oqıdy)», – delingen.
