Nege qazir aǵasy men qaryndasy úılene almaıdy?
Assalam aleıkým. Adamzattyń taralýy jaıynda suraǵym bar edi: «Barlyǵymyz Adam ata men Haýa anadan taraǵanymyz belgili. Ekeýinen týǵan ul qyzdar bir-birimen qosylǵan ba? Sonda aǵa-qaryndastar bir-birimen qosylǵan bop tur ǵoı. Onda nege qazir aǵa-qaryndastar bir-birimen qosylmaıdy?» degen dosymnyń bir suraǵyna jaýap bere almaı qınaldym. Jalpy adamzattyń taralýyn qalaı jeńil túsindirýge bolady? Rahmet. Nursultan Úsenuly
Ответ
Ýa aleıkým assalam.
Adamzattyń taralýyna qatysty qysqasha aıtar bolsaq: barlyǵymyz Adam ata men Haýa anadan taradyq. Ári olardan týylǵan qyzdary men uldary bir-birimen úılengen. Alaıda, bul sharıǵat sol kezeńge tán sharıǵat edi. Degenmen, adamzat kóbeıgennen keıin, Alla Taǵala bul sharıǵattyń kúshin joıyp, belgili bir adamdarǵa úılenýge tyıym salǵan jańa sharıǵat túsirdi.
Tolyǵyraq: Alla Taǵala – uly hıkmet ıesi. Tarıh boıynsha Alla Taǵala quldaryn túrli synaqtarmen synaǵan. Keı quldaryn synaqtyń bir túrimen synasa, quldarynyń ekinshi tobyn ózge synaqpen synaǵan. Bir halyqqa adal qylǵan nársesin ekinshi halyqqa aram qylǵan. Bunyń mysaly kóp.
Mysalǵa, Musa paıǵambardyń (ǵ.s) kezinde bir er adam bir úıdiń eki qyzyn bir ýaqytta alýyna ruqsat berilgen, alaıda Islam kelip onyń kúshin joıǵan. Sol sııaqty burynǵy úmmetterde kimde-kim oraza ustasa, tek tamaq ishýmen ǵana emes, sóz sóıleýden de tyıylatyn bolǵan. Bul syndy mysaldar kóp. Alla Taǵala ár qoǵamǵa paıǵambar jibergende, sol halyqtyń jaǵdaıyna qaraı synaqtyń túrin de belgilep otyrǵan. Bul sol halyqtyń sharıǵaty bolǵan.
Alaıda, eń sońǵy Paıǵambardyń (s.ǵ.s) kelýimen sońǵy sharıǵat túsirildi. Bul sharıǵat – kemel sharıǵat, qııametke deıin óz jalǵasyn tabatyn sharıǵat ári áýelgi paıǵambarlardyń sharıǵattarynyń erekshe tustarynyń kúshin joıatyn sharıǵat. Buǵan qatysty ımam Zarkáshı syndy ǵalymdar: «Muhammed paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) sharıǵaty – basqa sharıǵattardyń barlyǵynyń kúshin joıýshy sharıǵat. Bul ıjmaǵpen bekitilgen»,[1] – degen. Adam ata men Haýa ananyń zamanynda balalarynyń bir-birimen úılengenderi de osy baptan. Ol kezdegi ruqsat etilgen bul amal, Qurannyń:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُم مِّنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَبَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُم مِّن نِّسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمْ تَكُونُوا دَخَلْتُم بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلَابِكُمْ وَأَن تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا
«Senderge analaryń, (áke-sheshelerińniń analary) qyzdaryń, (Ul-qyzdaryńnyń qyzdary,) qyz týystaryń, (áke-sheshe bir ne bólek,) ákelerińmen týysqan áıelder, sheshelerińmen týysqan áıelder, erkek jáne qyz týystaryńnyń qyzdary, (olardyń qyzdary,) sút emizgen analaryń, emisken qyz týystaryń, qaıyn analaryń, jaqyndasqan áıelderińniń (burynǵy erinen bolǵan) qoldaryńdaǵy ógeı qyzdaryń, eger ol áıelderge jaqyndaspaǵan bolsańdar, senderge bir oqasy joq. Bel balalaryńnyń áıelderi jáne eki qyz týysty birge úılenýleriń aram qylyndy. Biraq ótken ótti. Negizinen Alla (T.) tym jarylqaýshy erekshe meıirimdi»[2], – degen aıatymen túbegeıli tyıylǵan. Osy sebepti qazirgi tańda aǵa-qaryndastar bir-birimen úılenbeıdi.
Desek te, áýelden esh ózgermegen negizgi nárseler de bar. Ol – senim máselesi. Allanyń bar ári bir ekenin bilý tarıh boıynsha esh ózgermegen. Sol úshin de Alla Taǵalanyń jibergen barsha paıǵambarlary (a.s) osy aqıqattyń jarshysy bolǵan. Buǵan qatysty Alla Taǵala:
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ
«(Muhammed ǵ.s.) senen buryn bir paıǵambar jibersek, oǵan: «Kúdiksiz Menen basqa eshbir táńir joq. Onda Maǵan ǵana qulshylyq qylyńdar» dep qana ýahı etip jiberdik»,[3] – degen.
Eń durysy Allaǵa málim.
Aıbek Ábdiqadyr
Muslim.kz saıtynyń dinı sarapshysy
