Dáret barysynda jelkeni súrtý bıdǵat pa?
Assalaýmaǵaleıkým! Sizge taǵy bır suraq týyndap tur. Dəret alǵanda, moıyndy jýý kerek pa, ol súnnet amalǵa álde paryz amalǵa jata ma? Jandos
Ответ
Ýa aleıkým salam, Jandos!
Dáret alý barysynda basqa másih tartyp, ony jelkege deıin jalǵastyrýǵa qatysty Imam Náýaýı (r.a) ǵalymdardyń bul máseledegi kózqarastaryn bylaı dep tizbektegen: «(Jelkeni súrtýge qatysty ǵalymdardyń sózderi) tórt túrli pikirge ulasqan, olar:
Birinshisi: basty súrtip bolǵannan keıin, qoldy qaıta sýlap súrtý – súnnet;
Ekinshisi: basty súrtip, sol qalpy jelkege deıin jalǵastyrý – súnnet emes, alaıda mustahab;
Úshinshisi: bas pen qulaqty súrtkennen qalǵan sýmen súrtý – mustahab;
Tórtinshisi: súnnet te emes, mustahab ta emes»[1].
Bul jalpy ǵalymdardyń kózqarastary. Qaısy bir máselede ǵalymdar arasynda talas-tartys oryn alsa, bir ǵalymnyń sózine qanaǵattanǵany úshin ekinshi ǵalymnyń ózin de, sózin de joqqa shyǵarýǵa bolmaıdy. Sebebi, ol máselede keńdik bar. Jelkeni súrtý de osy baptan.
Biz, hanafı mázhaby jelkeni súrtýdiń úkimin mustahab dep bilemiz. Bul kózqarasty hanafı ǵalymdarynan tys shafıǵılar da aıtqan, Imam Ahmadtyń bir sózi de osy bolǵan. Ári bul sózimiz de, keı adamdardyń aıtqanyndaı, esh negizsiz emes.
Jelkeni súrtýge qatysty myna hadısterdi aıtsaq bolady:
روى أحمد في مسنده عن عبد الصمد بن عبد الوارث عن أبيه عن ليث عن طلحة عن أبيه عن جده، أنه رأى رسول الله صلى الله عليه وسلم يمسح رأسه حتى بلغ القذال وما يليه من مقدم العنق بمرة.
«Abdýssamad ıbn Abdýlýarıs ákesinen, ol Láısten, ol Talhadan, ol ákesinen, ol atasynan Alla elshisiniń (s.ǵ.s) basyna másih tartqanda, shúıdesimen qosyp moıynnyń bastalatyn jerin de súrtkenin kórgenin jetkizgen»[2].
حديث عبد الله بن زيد: بدأ بمقدم رأسه حتى ذهب بهما إلى قفاه
Abdýlla ıbn Záıdtiń hadısinde Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) basqa másih tartqanda, mańdaıdan bastap moıynǵa deıin súrtkendigi aıtylady[3].
Bul hadıstiń dáleli – «moıynǵa deıin» degen sóz moıyndy da qamtıtyndyǵy. Bul Qurandaǵy: «و أيديكم إلى المرافق»[4] (jáne qoldaryńdy shyntaqtaryńa deıin) degen aıat sııaqty. Sebebi, bul aıatta «shyntaqtaryńa deıin» dep, shyntaqtardyń da qosyla jýylatynyn kórsetken. Endeshe, joǵary hadısten de «moıynǵa deıin» degen sózden «moıyndy qosa» degen maǵynany alamyz.
Sonymen qatar, Ibn Omar (r.a) dáret alǵanda moınyn da súrtetin, sosyn bylaı degen.
قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: من توضأ، ومسح عنقه لم يغل بالأغلاق يوم القيامة
«Alla elshisi (s.ǵ.s): «Kimde-kim dáret alǵanda, moıynyn da súrtetin bolsa, qııamet kúniniń shynjyrlarymen shynjyrlanbaıdy», – degen»[5].
Mine, osyndaı hadısterge súıene otyryp, másih tartqanda moıyndy da qosa súrtýdiń úkimin mustahab dep qabyldaımyz.
Eń durysyn Alla biledi!
Aıbek Ábdiqadyr
Muslim.kz saıtynyń dinı sarapshysy
[1] Majmýǵ 1/489
[2] Ahmad «Mýsnad»
[3] Mýslım
[4] Maıda 6
[5] Abý Nýǵaım «Tarıh Asbahan»
