JOLAÝShY ADAM NAMAZDY QALAI OQIDY?

Ássálámý ǵáláıkým! Saparǵa shyqqanda anamaz oqýshy adamǵa jeńildikter bar dep estip edim. Basqa qalaǵa barǵanda namazdy qalaı oqý kerek?

Ответ

Quran Kárimde: «Jer júzin aralap, saparda júrgenderińde senderge namazdy qysqartýlaryńda aıyp joq», – delingen («Nısa» súresi, 101-aıat).

Anas ıbn Malık (Alla oǵan razy bolsyn) bir saparyn bylaı baıandady: «Alla elshisimen (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) birge Mádınadan Mekkege qaraı shyqtyq. Mádınadaǵa qaıta oralǵanǵa sheıin ol kisi namazdardy eki rakaǵattan oqydy. Men: «Mekkede qansha ýaqyt turdyńdar?» – dep edim, ol: «Biz onda on kún turdyq», – dep aıtty» (Buharı, Múslim). 

Saparǵa shyqqan adam óziniń eldimekeninen jyraqtaǵannan bastap úıine qaıtyp kelgenge deıin, sondaı-aq uzaq jerge baryp, sonda 15 kúnge sheıin turýdy nıet etken adam sharıǵatta jolaýshy dep atalady. Uzaq jer dep sharıǵatta orta júrispen jaıaý keminde úsh kúndik aralyqqa aıtylady. Jazyq dalamen eseptegende úsh kúndik jol 90 shaqyrymǵa týra keledi (Hashııatý Ibn Abıdın, 2/133). Al sý jáne taý joldarymen onyń qashyqtyǵy ózgeredi. Úsh kúndik jerdi poıyz nemese ushaqqa otyryp barsa da, barǵan jerinde jolaýshy dep atalady. 

Jolaýshy bir jerde 15 kún nemese odan kóp ýaqyt turýdy nıet etse, sol saǵattan bastap ol jergilikti úkiminde júredi, biraq tolyq 15 kún ótpeı taǵy jolǵa shyqsa, jolaýshy bolady. Alǵashynda bir jerde 15 kún turýdy nıet etpese, biraq jumystary bitpeı nemese bir habar kútip, osy mekende 15 kún kidirip qalsa da jolaýshy úkiminde qala beredi.

Eki qalada úıi bar adam sol qalalardyń qaısybirine barsa, jolaýshy úkiminen shyǵady. Sol qalalardyń arasy alys bolsa, bir úıden ekinshi úıge jetkenshe, ıaǵnı jolda jolaýshy úkiminde júredi.

Jolaýshy adamǵa qatysty úsh úkim bar: besin, ekinti jáne quptan namazdarynyń paryzdaryn qysqartyp, eki rakaǵat etip oqý – ýájip; úsh táýlikke sheıin másige másıh tarta alady; sapary Ramazan aıyna sáıkes kelgen adam oraza ustamaı, ony keıinge qaldyra alady.

Jolaýshy tórt rakaǵat súnnet namazdardy, úsh rakaǵat aqsham namazyn hám útir namazdy qysqartpaıdy, tolyq oqıdy.

Tórt rakaǵat namazda jolaýshy adam ımam bolsa, ol eki rakaǵat oqyp, sálem berip, namazyn aıaqtaıdy. Al artynda turǵan jergilikti adamdar qalǵan eki rakaǵatty oqyp, tolyq aıaqtaıdy. Tórt rakaǵat namazda jergilikti adam ımam bolsa, jolaýshylar ımammen birge namazdy tolyq oqıdy.

Jolaýshy adam saparǵa shyqpas buryn qaza bolǵan tórt rakaǵat namazyn saparda júrgende tolyq oqıdy, namazy saparda qaza bolsa, óziniń turǵylyqty jerine kelgende, ony qysqartyp, eki rakaǵat etip oqıdy.

Hasan AMANQUL,

«Munara» gazeti, №21, 2021 jyl