Dem salýdyń durys joly qandaı?

Assalamý aleıkým! Quran aıattarymen emdelýge bolady dep estidim. Bilgim keletini, aıat-súrelerdi shıpa úshin oqýdyń joly qandaı?

Ответ

Ýa aleıkým assalam!

Dem salý (rýqııa) – duǵa bolyp tabylady. Aqıqatynda, qorǵaýshy da, shıpa berýshi de – tek bir Alla. Al, duǵanyń mazmuny jáne sózderi sharıǵatqa teris bolmaýy kerek. Basqasha aıtqanda, dem salý – Quran aıattarymen, Alla Taǵalanyń kórkem esim-sıpattarymen jáne Paıǵambarymyzdan (s.ǵ.s.) jetken duǵalarmen bolýy kerek.

Bala-shaǵany, dúnıe-múlikti jáne ózińizdi tańerteńgilik jáne keshke oqylatyn duǵalardy oqýmen, aragidik sadaqa berýmen, dinı mindetterdi oryndaýmen jáne týystyq qarym-qatynasty jaqsartýmen qorǵaǵan jón.

Dem salý qajet bolǵan jaǵdaıda adamnyń óz-ózine dem salǵany durysyraq. Ol úshin arnaıy mamanǵa barý mindet emes. Sondyqtan, sáýegeılerden saq bolǵan jón. Dem salýda oqylatyn súreler men aıattar:

1. Fatıha, Falaq, Nas jáne Yqylas súreleri men Aıatýl Kýrsı;

2. Abdýlla bın Abbas (r.a.): «Paıǵambar (s.ǵ.s.) nemereleri Hasan jáne Hýsaınge dem salyp, senderdiń atalaryń (Ibrahım (ǵ.s.) Ismaıl men Ishaqqa (ǵ.s.) dep salyp bylaı deýshi edi: «Áýzý bıkálımátıl Láhı át-támmá mın kýllı sháıton ýá hámmá ýá mın kýllı aın lámmá[1]» (maǵynasy: Allanyń barlyq sózderine syıynyp, árbir shaıtan men zııankesten jáne jaman kózden pana suraımyn);

3. Aısha (r.a.) anamyzdyń rıýaıaty: «Paıǵambar (s.ǵ.s.) otbasyndaǵy adamdarǵa dem salyp, oń qolymen sıpap, myna duǵany aıtýshy edi: «Allohýmmá Robban nás ázhıb ál-baas, ýáshfı ýá ántásh-Shafı, lá shıfá ıllá shıfáýk, shıfáán lá ıýǵodırý sáqomá[2]» (Maǵynasy: Ýa, Alla! Adamdardyń Rabbysy! Qıyndyqty ketir, shıpa ber, óıtkeni sen Shafı – shıpa Berýshisiń. Seniń bergen shıpańnan basqa shıpa joq. Eshbir syrqatty qaldyrmaıtyn shıpa ber);

4. Aısha (r.a.) anamyz jetkizedi: «Alla elshisi (s.ǵ.s.) adamnyń bir jeri aýyrsa nemese jara bolsa suq saýsaǵyn topyraqqa qoıyp: «Bısmıl Láh, týrbát ardıná, bırıqatı badıná, lııashfıa bıhı saqımýná bı ıznı Robbıná[3]», – deýshi edi. (Maǵynasy: Allanyń atymen bastaımyn! Allanyń qalaýymen jerimizdiń topyraǵy jáne birimizdiń demimizben aramyzdaǵy syrqatqa em bolsyn!);

5. Ábý Saǵıd (r.a.): «Jábireıil (ǵ.s.) Paıǵambarǵa (s.ǵ.s.) kelip: «Ýa, Muhammed! Mazań bolmaı jatyr ma?» – dep surady. Paıǵambar «Iá», – dedi. Jábireıil (ǵ.s.): «Bısmıl Láhı árqıká, mın kýllı sháıın ıýýzıká, mın sharrı kýllı náfsın áý aının áý hasıdın Allahý ıashfıká, bısmıl Láhı árqıká[4]», – dep dem salǵan. (Maǵynasy: «Allanyń atymen saǵan dem salamyn. Árbir zııan tıgizýshiden, árbir jan, jaman kóz jáne kóre almaýshydan Alla saǵan shıpa bersin. Alla atymen saǵan dem salamyn);

6. Osman bın Ábý As Saqafı (r.a.) óziniń musylman bolǵaly beri boıyndaǵy bir aýyrtpalyq bar ekenin aıtyp shaǵymdanady. Paıǵambar (s.ǵ.s.): «Qolyńdy aýyrǵan jerińe qoı. Sosyn úsh ret «bısmıl Láh» (maǵynasy: Allanyń atymen) dep jáne jeti ret «Áýzý bıl Láhı ýá qýdratıhı mın shárrı má ajıdý ýá ýhazır[5]» (maǵynasy: Allanyń jáne Onyń qudiretimen surap boıymdaǵy zııankes jáne mazasyzdyqtan saqta dep pana suraımyn) dep aıt», – degen eken.

Joǵaryda kórsetilgen duǵalar keń taraǵan duǵalar qataryna jatady. Bulardyń barlyǵyn nemese keıbireýin shıpa úshin ózińizge jáne otbasyńyzǵa oqýyńyzǵa bolady.

[1] Buharı
[2] Buharı
[3] Buharı, Mýslım
[4] Ibn Maja
[5] Mýslım