Bas múftı: Qadir – myń aıdan qaıyrly tún
«Qadir» sóziniń anyqtamasy
Musylman úmbeti úshin Qadir túni nesimen qasterli? Ne sebepti qadirli?
Qasıetti keshtiń (láılátýl-qadir) ereksheligin jan-jaqty taratyp aıtatyn Quran Kárimde Qadir súresi bar. Qadir súresi bes aıattan turatyn qysqa ǵana zám súresi sanalǵanymen, onyń rýhanı salmaǵy asa zor.
«Qadir» sózi «abyroı, ulylyq, orasan zor» maǵynasyn beredi. Sebebi, Qadir túni – ulyq jáne asa qasıetti kesh bolyp sanalady. Bul túnniń salmaǵy myń aıdan da qaıyrly. Quran Kárimde bul týrasynda:
«Qadir túni myń aıdan da qaıyrly», (Qadir, 2) – dep baıandalady.
Bul túni búkil perishteler jer betine túskende jer júzi tarlyq etip, olar syımaǵandyqtan bir-birine syǵylysady. Bul jaıly Quranda:
«Perishteler jáne Jábiráıil (ǵ.s.) osy túni Rabbylaryń ruqsatymen barlyq is úshin túsedi» (Qadir, 3) – degen aıat bar.
Myń aıdan da qaıyrly tún
Ibn Ábý Hatm jetkizgen rıýaıatta: «Alla Elshisi (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) sahabalaryna Israıl urpaqtarynyń ishinde Aıýb, Zikirııa, Hazıkal, Nun atty tórt adamnyń Haq jolynda seksen jyl qyzmet etkenin, basqa rıýaıatta myń aı múltiksiz qulshylyq jasaǵanyn baıan etedi. Alla Elshisiniń (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) úzeńgilesteri seksen jyl Alla jolynda kúreskenin nemese qulshylyq etken Israıl urpaqtarynyń jansebil áreketin estip, oǵan tańdaı qaǵady. Osy sátte, Jebireıil perishte Haq Elshisine (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn):
«Qadyr túni myń aıdan da qaıyrly» (Qadyr, 2-3) – degen aıatty názil etip, musylman úmbetin teńdessiz qýanyshpen súıinshileıdi.
Álbette, súıinshilengen bul ılahı qýanysh Alla Taǵalanyń musylman úmbetine degen sheksiz qamqorlyǵy men raqymdylyǵyn áıgileıdi. Sebebi, myń aıdy jyldarǵa shaǵatyn bolsaq, seksen úsh jyldan astam mezgildi qamtıdy. Bul degenimiz bir adamnyń ómirine tatıtyn ýaqyt mólsheri. Iaǵnı, Qadyr túninde Haq Taǵalaǵa ynty-shyntymen qulshylyq qylǵan pende ǵumyr boıy qulshylyq etken bolyp sanalady. Al, árbir jyl saıynǵy Qadir túnin qaperge alsaq, onda musylman balasynyń qamshynyń sabyndaı qysqa ǵumyrda jınaǵan saýabynan bıik taý turǵyzatynyn kózge elestetýge bolady.
Jer beti sálemetke tunady
Ibn Abbas jetkizgen rıýaıatta: «Alla Elshisi (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn): Qadir túni Sıdratýl-Mýntahadan barlyq perishteler, onyń ishinde Jebireıil (ǵ.s) de bar, jer betine túsedi. Olar ózderimen birge birneshe tý ustap túsedi. Týdyń bireýin meniń qabirimniń ústine, bireýin Baıt-ýl-Maqdıstiń ústine, birin Masjıd-Haramnyń ústine, bireýin Týrý Sınanyń ústine tigip, jelbiretedi. Olar sálem bermegen jer betinde múmin erkek pen múmin áıel adam qalmaıdy. Ishimdik ishken, dońyz etin jegenderden tys» dep habarlaıdy.
Iá, Qadir túniniń qut-berekesi sheksiz. Qasıetti túndi qulshylyqpen ótkizgen musylmanǵa perishteler salaýat aıtyp, oǵan beıbit ómir tileıdi. Tań aǵaryp atqanǵa deıin perishteler sálemeti jer betine sebezgilep, musylman úmbetiniń júregine tynyshtyq pen jan rahat ornaıdy. Saıd ıbn Mansýr keltirgen rıýaıatta: «Bul tún – beıbitshilik túni. Qadir túninde shaıtannyń adamdarǵa jamandyq jasaýǵa qaýqary jetpeıdi. Bul túni barlyq ister belgilenip (taǵdyr jazylady), ryzyqtar aıyrylady» dep habarlanǵan.
Jaratýshy Iemiz bul túni shynaıy namaz oqyp, Ózine jalbaryna duǵa jasaǵan pendeniń barlyq qaıyrly amaldaryn qabyl etedi. Ótken qate-kemshilikteri men kúnálary úshin ókinip, Jaratqannan keshirilýin tilegen adamnyń tilegi de qabyl bolmaq. Sondyqtan osy keshte kóbirek duǵa jasaǵan abzal.
Aısha anamyz (Alla oǵan razy bolsyn) paıǵambarymyz Muhammedten (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn): «Ýa, Allanyń elshisi! Eger Qadir túnine jetsem, qandaı duǵa jasaıyn?» – dep suraıdy. Sonda eki dúnıe sárýary: «Ýa, Alla! Sen tym keshirimdisiń, keshirýdi jaqsy kóresiń, meni de keshire gór!», – dep duǵa jasaýdy ósıet etken.
Paıǵambarymyz taǵy bir hadısinde:
«Alla Taǵala Qadir túnin meniń úmmetime syılyq etip bergen. Mundaı nyǵmet burynǵy úmmetke buıyrmaǵan», – dep Siz ben bizge súıinshi habar aıtyp, shattyqqa bólegen.
Qadir túninde Alla rızashylyǵy úshin ǵıbadat jasap, namaz oqyp, quldyq sezimderimizdi arttyrýymyz kerek. Quran Kárim oqyp, tyńdap, túsinýge ynta qoıyp, oǵan degen súıispenshilik baılanys ornatýǵa tıispiz.
Alla Elshisine (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) salaýat aıtyp, shapaǵatynan úmittenip, onyń úmbetinen bolǵanymyzǵa shúkirshilik jasap, onyń jolyn berik ustanýymyz shart. Meshitke baryp ýaǵyz-nasıhat tyńdaǵanymyz abzal. Dáıim duǵa jasaýymyz kerek. Alla Elshisi (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) úmbetin bul túni: «Ýa Allam! Sen keshirimdisiń, keshirýdi súıesiń, meni keshire gór» dep duǵa jasaýǵa shaqyrǵan.
Túıin
Haq-Taǵalanyń bir túndik ǵıbadatty myń aıdan da qaıyrly etýi, sóz joq, Jabbar-Haqtyń musylman úmbetine degen erekshe meıirimi men rahymdylyǵy edi. Alla Elshisi (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) bir hadısinde: «Kimde-kim Qadir túniniń artyqshylyǵyna nanyp, Alladan saýabyn kútip, qulshylyq qylsa, jasaǵan kúnálary ǵafý etiledi» (Buharı, Qadir, 1) deıdi.
Iá, mundaı múmkindik hám mundaı myń aıdan da qaıyrly mezet musylman úmbetiniń peshenesine ǵana jazylǵan ılahı tartý. Olaı bolsa, qadirmendi aǵaıyn, Qadir túniniń múmkindiginen maqurym qalmaı, tań raýandaǵan shaqqa deıin jansebil rýhta Haqqa qulshylyq qylyp, jan-júregimizben Alashtyń qamy úshin duǵa-tilek jasaıyq.
Alla-Taǵala ramazannan ramazanǵa aman-esen jetip, dáıim qasıetti Qadir túnin qarsy ala berýdi jazsyn! Áýmın!
Serikbaı qajy ORAZ,
QMDB tóraǵasy, Bas múftı
