Zınaqor áıeldiń táýbasy
Dinimizde táýbe etý óte mańyzdy taqyryptardyń biri bolyp sanalady. Qııamet kúni táýbe etý men Alladan jarylqaý tileý amaldary, mızan tarazysynyń oń jaǵyn aýyr basyp, salmaqty etedi. Imam Múslım Ánas ıbn Málikten (r.a.) rıýaıat etken hadıste Alla Elshisiniń (s.ǵ.s) bylaı dep aıtqanyn jetkizedi: «Rasynda, senderdiń bireýi, sapar shegip kele jatqan ýaqytta, ústinde azyǵy men sýsyny artylǵan túıesi qashyp ketip, shól dalada jalǵyz qalyp, túıesin tabýǵa úmiti úzilip, bir taldyń kóleńkesine kelip uıyqtap ketip, keıin oıanyp, joǵalǵan túıesi búkil azyǵymen janynan tabylǵan kezde, dereý noqtasynan ustap: «Ýa, Allam, Sen – meniń qulymsyń, al men – seniń Rabbyńmyn!», - dep, esi shyǵyp qýanǵannan, qatelesip ketkenin bilmeı qalǵan pende qalaı qýansa, Alla Taǵala qulynyń táýbesine, odan da artyq qýanady». Kúnási úshin táýbe etkisi kelgen kisige Alla Taǵalanyń táýbe esikteri qashan da ashyq. Sebebi, Alla Taǵala, qulynyń táýbesin ólimi alqymǵa kelgenge deıin qabyl etedi.
«Tanbıhýl ǵafılın» kitabynan alynǵan myna oqıǵalar táýbeniń mańyzy týraly sózimizge «tuzdyq» bolsyn. Oqı otyryńyz.
Sahaba Abdýlla ıbn Masǵýd (r.a.) Kýfa mańyndaǵy bir aýdannan ótip bara jatyp ishimdik iship otyrǵan adamdar tobyn kóredi. Olardyń arasynda aspapta oınaıtyn Zazan atty ánshi de bar edi. Zazannyń daýysyn estigen Masǵýd (r.a.): «Netken tamasha daýys. Bul daýyspen Quran oqysa etti...», - deıdi de kete beredi. Bul sózderdi estigen Zazan aınalasyndaǵy adamdardan álgi adamnyń kim ekenin surastyra bastaıdy. Ol adamnyń Muhammed (s.ǵ.s.) paıǵambardyń sahabasy Abdýlla ıbn Masǵýd (r.a.) ekenin bilgennen keıin, júregi tynyshtyq tappaı, óziniń barlyq mýzykalyq aspaptaryn syndyryp tastaıdy da, sahabany qýyp jetip, egilip jylaıdy. Abdýlla ıbn Masǵýd (r.a.) Zazandy qushaǵyna basyp: «Táýbe etken adamdy Alla jaqsy kórgende, men nege jaqsy kórmeıin?!» - dep, kózine jas alǵan eken. Keıin Zazan ǵalym Abdýlla ıbn Masǵýdtyń (r.a.) shákirti bolyp, arada birneshe jyldar ótkennen keıin kórnekti ǵalymdardyń deńgeıine deıin kóteriledi.
Fıqh ǵalymdarynyń biri ákesinen estigen myna oqıǵa týraly áńgimeleıdi: «Bánı Israıl qaýymy arasynda zına jasaıtyn óte baı bir áıel bar edi. Ol óziniń úıiniń esigin únemi ashyq qaldyryp, sol esiktiń janynda oryndyqqa jaıǵasyp, kósheden ary-beri ótken er adamdardy óziniń ádemiligimen baýrap alatyn. Sulýlyǵyna tańdanǵan er adamdar onyń úıine kirý úshin birneshe altyn tóleıtin edi.
Bir kúni sol áıeldiń úıiniń mańynan Ǵabıd esimdi taqýa er adam ótip bara jatyp, álgi áıeldiń sulýlyǵyna kózi túsip, basy aınalyp qalady. Dereý Alladan sol isi úshin keshirim surap, azǵyrýdan saqta dep duǵa jasaıdy. Ǵabıdtiń oıynan áıeldiń sulý júzi ketpeı, júregi bir tynyshyqtyq tappady. Aqyry taqýalyǵyn ysyryp qoıyp, nápsisine erik berip, birneshe altyn jınap, álgi áıeldiń úıiniń mańyna keldi. Jınaǵan altynyn qaqpa aldyndaǵy qyzmetshige berip, áıeldiń ishke kir degen buıryǵyn kútip turady. Ol áıel boıanyp, áshekeılenip, ıissýyn sebinip oryndyǵyna jaıǵasty. Bólmegen Ǵabıd te kirip, áıeldiń qasyna otyrdy. Áıelge jaqyndaı berip, oılanyp ketti: «Meniń myna haram isimdi Alla kórip tur. Meniń barlyq jaqsy amaldarym joıyldy-aý...». Ǵabıdtiń qatty qoryqqany sonsha, búkil denesi dirildep, bet-júzi qýaryp, óńi qashyp ketti. Muny baıqaǵan áıel: «Saǵan ne boldy?» - dep suraıdy. «Men Alladan qorqamyn. Maǵan úıden shyǵýǵa ruqsat et!» - deıdi Ǵabıd. Áıel: «Toqtaı tur! Seniń ornyńda bolýdy kez kelgen er adam armandaıdy, sen nege bul múmkindikti paıdalanbaısyń? Nege qashyp barasyń?» - dedi. Ǵabıd: «Rasynda, Alla bul iske tyıym salǵan. Men Allanyń qaharynan qorqamyn. Saǵan bergen álgi altyndarym halal (ruqsat etilgen) bolsyn», - dedi. Áıel odan: «Sen osy ýaqytqa deıin mundaı haram is jasap kórmegensiń be?» - dep surady. «Joq!», - dep jaýap berdi Ǵabıd. Áıel: «Seniń atyń kim? Qaı jerden bolasyń?», - dedi. Ǵabıd óziniń esimin, qaı jerden bolatynyn aıtty. Áıel oǵan úıden shyǵýǵa ruqsat etti. Ǵabıd úıden ytqyp shyǵyp: «Meniń quryǵan jerim osy, meniń quryǵan jerim osy! Alla, osy kúnámniń kesirinen bir Ózińe syıynamyn!» - dep ókirip jylady.
Osy kórinistiń bárin syrttan baqylyp turǵan zınaqor áıeldiń júreginde Allaǵa degen qorqynysh paıda boldy. Óz-ózine ishteı: «Myna adam ómirinde birinshi ret osy haram isti jasaýǵa kelip edi. Alladan qorqyp, bas tartty. Al, men osy jıirkenishti isti qanshama jyl boıy jasap júrmin. Ol qatty qoryqqan Alla - meniń de Jaratýshym. Men de Odan qorqýym kerek qoı», - dep ókinish bildirdi. Úıiniń qaqpasyn jaýyp, ústine eski kıimderin kıdi. Shamasy jetkenshe qulshylyǵyn jasap, kúná isteri úshin qatty ókindi. «Ǵabıdti izdep tapsam, onymen kezdessem, ol meni áıeldikke alatyn shyǵar. Men oǵan boısunyp, odan dindi úırener edim» degen oılar maza bermedi. Búkil baılyǵyn artynyp, qyzmetshileri men kúzetshilerin alyp, Ǵabıdtiń aýylyna jol tartty. Aqyry onyń aýylyn taýyp, úıine de jetedi. Daýystap Ǵabıdke úıinen shyǵýdy suraıdy. Syrttan shyqqan daýysty estip, Ǵabıd dalaǵa shyqty. Álgi áıeldi tanydy, ekeýiniń arasynda bolǵan jaıt birden esine tústi de bar daýysymen «Alla» dep aıqaılap, sol mezette sol jerde jan tapsyrdy.
Áıel ne isterin bilmeı, abdyrap qaldy. «Bul adam úshin men óz úıimdi, elimdi tastap keldim. Biraq, maqsatyma jete almadym. Ol qaıtys boldy. Ǵabıdtiń týystary arasynda úılenýi kerek bolǵan er adamdar bar ma?» - dep suraıdy. Aýyldaǵy adamdar: «Ǵabıdtiń taqýa bir aǵasy bar. Biraq, ol adam óte kedeı turady», - deıdi. Áıel: «Kedeılik kedergi emes, mendegi baılyq ekeýimizge de jetedi», - dedi. Sóıtip, ol áıel Ǵabıdtiń aǵasymen kezdesedi. Ekeýi otaý qurady. Ekeýinen jeti uly dúnıege kelip, taqýa quldardyń qatarynan bolǵan eken».
Laýra Qanatqyzy
