Jer qabyldamaǵan beıbaqtar

Aýylymyzda Málikqazy degen aqsaqal bolyp edi. Birde, aýyzasharda, qazaqtyń «jer qabyldamady» degen sózi jaıly áńgime órbidi. Men senimdi jolmen jetken myna bir hadısti aıtyp berdim: «Nájjar uldarynan bir hrıstıan bar edi. Alǵashynda musylmandyqty qabyldap, «Baqara» jáne «Álı Imran» súrelerin oqyp júredi. Paıǵambarǵa (s.ǵ.s.) ýahı jazyp beretin. Ardaqty Muhammed paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) ózine túsken aıattardy keıbir saýatty kisilerge jazǵyzatyn. Jalpy sany qyryq shaqty sondaı kisiler paıǵambarǵa túsken ýahılardy jazý arqyly aıattardyń saqtalýyna atsalysqan. Sol kisi keıinnen qaıtadan hrıstıandyqqa qaıtyp: «Muhammed eshteńe bilmeıdi. Tek meniń jazyp bergenderimdi ǵana biledi» degen sózdi tarata bastaıdy. Ol ólgen soń hrıstıandar ony jerleıdi. Alaıda, jurt erteńine onyń denesin qabirdiń syrtqa shyǵaryp tastaǵanyn kóredi. Sonda hrıstıandar: «Bul – Muhammed pen sahabalarynyń isi. Ózderinen ketken soń bul baýyrymyzdyń kebinin sheship, denesin dalaǵa tastap ketti», - dep jala jabady. Tereń shuńqyr qazyp, ony sol jerge kómedi. Biraq, erteńine ony jerdiń taǵy da syrtqa shyǵaryp tastaǵanyn kóredi. Hrıstıandar buǵan taǵy da musylmandardy aıyptaıdy. Bir jerden taǵy da shuńqyr qazady. Bar kúshterin salyp tereńdetip qazady. Biraq, erteńine deneniń taǵy da syrtta jatqanyn kóredi. Sonda hrıstıandar bul isti adamdardyń jasamaǵanyn túsinip, máıitti kómbeı qaldyrady. Haziret Paıǵambar bul kisi ólgen kezde «Jer ony qabyldamaıdy» dep eskertken eken».

Aıtylǵan nasıhatty asa bir yjdahattylyqpen tyńdaǵan Málikqazy ata kúrsinip qoıyp, bylaı degen-di: «E-e, balam, Meıirimi sheksiz Jaratqannyń ashýy da surapyl qoı... Bundaı beıbaqtar bizdiń qazaqtyń da arasynda ara-tura kezdesip qalady. Ondaılardy jurt «Qudaıdyń qarǵysy tıgen» deıdi... Men senderge bala kezimde kórgen bir ýaqıǵany aıtyp bereıin. Ol kezde arǵy bette, Qytaı jerindemiz. Bala bolsaq ta, es toqtatyp qalǵan kezimiz. Bir kúni aýyldyń ishi dúrligip ketti. «Keshegi qaıtys bolǵan Bálenbaıdyń máıitin dalaǵa shyǵaryp tastapty» degen sóz jelden de jyldam tarady. Sodan jańaǵy kisini qaıta jerledi. Sumdyǵy: ertesi onyń denesi taǵy da dalada jatty. «A, Qudaı, keshire gór! Ia, Alla!» dep shýlap júrip, kórdi tereńirek qazdyryp, tórt buryshyna tórt qazyq qaqtyryp, álgi beıbaqtyń máıitin sol qazyqtarǵa shandyrlap baılap, qaıta kómdi.

Biraq, (O Qudiret!) ertesi qazyq-mazyǵymen qosyp, taǵy da jer betinde jatty! Elde de, týystarynda da tús joq! Óıtip tastap qoıýǵa kim qısyn? It te bolsa adam ǵoı! (Astapyralla! Ia, Alla Óziń keshir) Olaı dep otyrǵanym: qany buzyq adam edi. Qyzyl belsendi bolyp alyp, talaılardy zar jylatqan! Sońǵy ret bir jesirdiń kún kórip otyrǵan jalǵyz bıesin tartyp alyp ketip, álgi áıeldiń ony sumdyq qarǵaǵanyn aıtýshy edi jurt... Sodan úlkender aqyldasa kelip: «Buny jer qabyldamady; endi sýǵa tastaǵannan basqa amal joq» dep sheshti. Sóıtip, Ileniń bir jarlaý jerine aparyp, úlken bir tasqa shandyp baılanǵan máıitti sýǵa laqtyrdy. Biraq, taǵy da (O Qudiret!) ertesi onyń tas-masymen qosa sol laqtyrǵan jaǵalaýda jatqanyna kýá boldyq... Eshkim janyna bara almady. Balasy da, baýyry da barmady. Qoryqty. Sirá, aqsaqaldar: «Endi jolasaq, bunyń bálesi bizge de tıedi» degen-aý... Aqyry sol jerde ıt-qusqa jem bolyp, irip-shirip joǵaldy... Iá-á, shekten shyǵýǵa bolmaıdy ǵoı. Alla saqtasyn...»

Osy áńgimeni bajama aıtyp berdim birde. Basyn shaıqap qoıyp, júzi kúreńite túsip: 
- Bundaı jaǵdaı bizdiń jaqta da bolǵan, - dep bastady ol áńgimesin. – Úlkenderden estigem. Jańa sen aıtqandaı, yrym-syrymyn jasap úsh márte jerlese de, jer qabyldamaı, máıitti syrtqa shyǵaryp tastapty. Aýyldyń moldasy: «Bul jerde Alla Taǵalanyń úlken eskertýi bar... Renjimeńizder, endi bara almaımyn...» dep bas tartqan soń: «Endi ne isteımiz? Mundaı jaǵdaıda ne isteý kerek?» - dep janushyrǵan týystary jón biletin adam izdep ketti. Aqyry kórshi aýdannan dinı saýaty bar, kórgeni kóp bir aqsaqaldy taýyp, alyp kelipti aýylǵa. Árıne, onsyz da qulaǵy túrik júrgen jurt ol kisiniń kelgenin estigen soń tutas jınalypty. Sonda jańaǵy qarııa aıtty deıdi: «Baýyrlarym! Balalarym! Ózderiń bilesińder, qaıtqan adamnyń syrtynan jaman sóz aıtýǵa bolmaıdy. Paıǵambarymyz tyıym salǵan! Alaıda, osyndaı jaǵdaıda bul adamnyń istegen kúnásin biletin adam aıtýy kerek. Ǵıbrat úshin. Qaıtalamaý úshin! Óıtkeni sol jaman isteriniń biri nemese báriniń jıyntyǵy bul beıbaqty osyndaı kúıge túsirip otyr!.. Al, aıtyńyzdar».

Basynda úndemeı turǵandarymen, birazdan soń úlken kisiler bastap, basqa da kýá bolǵandar qoshtap, álgi kisiniń qatelik-kúnálary ortaǵa salynypty. Bireýi onyń araq-sharapqa áýes bolǵanyn (Ol zamanda kóbi ishti ǵoı, Qudaı Ózi keshirsin), bireýi ósek-ǵaıbat, boqtyq sózdi sapyrǵanyn, kelesi bireýi sýyq júristi bolǵanyn, endi bireýi kisi aqysyn jegenin, bireýi Qudaıǵa til tıgizgenin, qysqasy bar bilgenderin aıtypty. Sonda qabaǵy túsip, júzi qabaryp ketken qarııa: «Ýa, aǵaıyn! Osy aıtylǵandardyń barlyǵynyń jaman ister ekenin, bularǵa sharıǵatymyzda tyıym salynǵanyn bilesizder. Meniń aıtarym: eger ózderińe jandaryńyz ashysa, bulardyń birde-birin istemeńizder! Óıtkeni: bul ómir – synaq, al biz qonaqpyz. Turaqtaıtyn jerimiz – ne Jumaq, ne tozaq (Alla saqtasyn odan!). Bul beıbaqtyń qaı isi úshin bundaı sumdyqqa ushyraǵanyn bilmeımiz. Ony Alla biledi... «Saqtansań – saqtaımyn» degen Jaratýshy Iemiz. Saqtaný kerek, baýyrlarym, saqtaný kerek! Óıtkeni bul – úlken eskertý! Siz ben bizge eskertý! Ómirdiń oıynshyq emes ekenin, kúnániń apat ekenin eskertý!.. Jalpy, qaıtys bolǵan musylman balasyn tazalap jýyp, aqqa orap arýlap kómedi. Biraq bundaı jer qabyldamaǵan jaǵdaıda, qaıta shyqpaýy úshin, basqasha jasalady...» - depti de, maldyń jas tezegin alyp kelýdi buıyrypty. Ákelingen qıdy máıittiń ústine jaqtyryp, shuńqyrǵa ıtertip túsirtipti de kómdiripti. Sodan qaıtyp shyqpapty. Osy oqıǵadan keıin: «Ol jaqqa kim baryp kelipti deısiń? Ertegińdi aıtpa» dep júrgenderdiń aýyzyna qum quıylypty... Bizdiń jaqta bul oqıǵa kóp aıtyla bermeıdi... 
- Túsinip otyrmyn. «Asylyp ólgen kisisi bar úıde arqan týraly áńgime aıtpa» degen qazaǵymnyń ádebi ǵoı... 
- Iá, solaı. E-e bajeke, «Alla saqtasyn mundaıdan!» dep tileıik. 
- Durys aıtasyń, Alla Ózi saqtasyn! Adasýdan, kúná men qarǵystan saqtasyn!.. 
- Áýmın.
- «Alla-aı» deseńshi... Shynymen oılanǵan adamǵa ǵıbrat degen jetedi ǵoı ómirde. Kóre bilgen adamǵa búkil Tirshilik Uly Jaratýshynyń bar ekenin, Qurannyń haq ekenin jar salyp tur ǵoı... Estip pe ediń?
- Neni?
- Mavzoleıde jatqan «Kún kósemniń» jaıyn.
- Iá?
- Mysaly: bir kisilerdiń kózqarasynda sol Lenın keremet qurmetke bólengen adam sııaqty; al shyndyǵyna kelgende ony jer qabyldamaı otyr... 
- Astapyralla!.. Rasynda, qylmaǵany joq qoı báleniń... Alla Taǵala bundaı báleden bizdi de, bala-shaǵamyzdy da saqtasyn!
- Ámıın...

Alǵadaı Ábilǵazyuly