ZEKETKE JATPAITYN MAL-MÚLIK

Segiz túrli mal-múlik zeketke jatpaıdy:

Adamnyń óz jáne jaýapkershiligi moınyndaǵy jandardyń muqtajyn óteıtin kúndelikti qajetine kerek dúnıe-múlki.

Saýdaǵa arnalmaǵan basy artyq úı buıymdary, kitaptar, óner týyndylary, artyq kıim, artyq azyq-túlik, sýsyn, altyn jáne kúmis emes, jaqut, zúmrút, injý, almas tárizdi áshekeı buıymdary.

Qoldan shyqqan jáne endi qaıta kelýinen úmit joq múlikter. Bular “mal-zımar” atalady. Keıin qaıta ıe bolsa, sol kúnnen bastap nısab mólsherine zeket berilýi kerek.

Boryshker bolyp qaryzdan qalǵan múlki nısab mólsherine jetpese, ol adam zeket berýge májbúr emes. Iaǵnı qaryzǵa qaıtarylatyn dúnıe zeketke jatpaıdy. Alaıda qaryzdyń zeket nısabynan alynýy úshin, ózine zeket ýajib bolmaı turyp qaryzdanǵan bolýǵa tıis. Áıtpese nısab mólsherine jetken jyldyq qarjynyń zeketin berý ýájib bolǵan soń qaryzdanýy zeket jaýapkershiligin joqqa shyǵarmaıdy. Qurbandyq ne káffarat ıakı qajylyq úshin bólingen qarjy/múlik nısab mólsherine jetetin bolsa, odan da zeket berý qajet.

Qaryzǵa kepil bolǵan adamnyń mal-múlkinen sol qaryz ornyna ketetin mólsher.

Saýdaǵa arnalmaǵan, tek jalǵa beriletin úı, dúken jáne basqa kiris kózi, aspaptar, qondyrǵylar men jyljymaly múlikten zeket berilmeıdi. Alaıda olardyń jalǵa berilgen qarjysynan nısab mólsherine jetip, qaryzy bolmasa, bir jyl ýaqyt ótse, olardan zeket berý qajet.

Satýǵa arnalmaǵan jylqy, esek, qashyr, ańshy ıti.

Saýdaǵa shyqpaıtyn júk kólikteri, soıýǵa nemese tuqymdyq úshin kútim kerek bolǵan jáne kemi alty aı qorada jemmen turǵan maldar.