ZEKET

Zeket – zeketke dep bólingen mal-múlikti, arnaıy sharttarǵa saı adamnyń menshigine berý. Sondyqtan zeket beretin adam zeket nıetimen bir paqyrdy toıdyrsa, menshigine berý sharty oryndalmaǵandyqtan ol adam zeketin bergen bolyp sanalmaıdy.

Zekettiń paryz bolýynyń sharty:

 Balıǵatqa tolǵan, aqyl-esi durys, azat ári qaryzy joq musylmannyń kúndelikti qoldanylatyn negizgi qajettilikterinen tys nısap mólsherine teń mal-múlikke ıe bolýy. Munymen qosa, nısap mólsherindegi mal-múlikke bir jyl tolýy jáne ósip, kóbeıýi shart. Altyn men kúmis kóbeımese de nısab mólsherine jetkende zeketteri beriledi.

Nısab: Zeket berýdi ýájip qylatyn sharıǵatpen bekitilgen baılyq mólsheri. Bul – qaryzdardan basqa 20 mısqal (80,18 gr.) altyn nemese soǵan teń aqsha nemese saýda buıymy. Aqshanyń qyryqtan biri zeket retinde beriledi. Tórt túlik maldyń zeketine keler bolsaq, 40 qoıdan bir qoı, 5 túıeden bir qoı, 30 sıyrdan bir sıyr zeket retinde beriledi. Qazba baılyqtardyń da zeketi bar.

Úshir – egistikten alynǵan ónimniń (astyq, kókónis) zeketi. Onnan biri beriledi. Eger egistik sýarmaly bolsa, onda jıyrmadan birin beredi. Egistikke bıdaı, arpa, kúrish, tary, qarbyz, qııar, baıaldy, záıtún, kúnjút, bal, sheker qamysy sııaqty ónimder jatady. Eginshilikpen aınalysatyn musylmandar jegen asy adal bolýy úshin zeketin mindetti túrde berýleri tıis.

 Zeket beriletin oryndar Táýba súresiniń 60-aıatynda tómendegi jerler ashyqtap aıtylǵan:

1. (Nısabqa ıe bolmaǵan) Kedeıler;

2. (Esh nársesi joq) Miskinder;

 3. Zeket jınaıtyn qyzmetkerler;

 4. Múálláfá-ı Qýlýb;

5. Quldyqtan azat etiletin quldar;

6. Qaryzy barlar (óteı almaıtyndar);

7. Fı sábılılláh (Alla jolyndaǵylar);

8. Aqshasyz jolda qalǵandar.

Zeket osy segiz jerdiń kez-kelgen birine beriledi. Biraq eń abzaly – túgi joq miskinder men Alla jolyndaǵylarǵa berý.