Ulystyń uly kúni – Uly Dala halqynyń ulyq meıramy!
Naýryz merekesi – Uly dalanyń ulyq meıramy. Bul mereke qaharly qystan qysylyp shyqqan qalyń halyqty jańa jylǵa, jańa kóktemge, jańa úmitke jeteleıtin mereke, kóńilderge qýanysh syılap, shattyqqa bóleıtin shara.
Naýryz – kóshpeli halyqtyń qosh kórgen birden-bir merekesi. Qys boıy qol úzisip qalǵan halyq bir-birimen qaıta qaýyshyp, júzdesip toıǵa aınalǵan mereke, bul kún – ulystyń uly toıy.
Ókinishke oraı, keı adamdar bul merekeni túbegeıli joqqa shyǵarýmen álek, dinmen baılanystyrady. Alaıda, bul meıram dinı meıram emes, bul– ulttyq meıram, halyqtyń meıramy. Naýryzdy joqqa shyǵarýshylardyń aıtatyn ýáji sol, fıqh kitaptarynda «Naýrýz» meıramy haram delingenin, tipti «Kimde-kim Naýrýz meıramyn toılasa – kúpirlik jasaǵany» dep basyp aıtqanyn alǵa tartady. Alaıda, biz qaıtalap aıtamyz, bizdiń toılaıtyn ulystyń uly kúni naýryz ben fıqh kitaptarynyń betindegi naýryz ekeýi eki bólek dúnıe. Sebebi, ondaǵy naýryz – zoroastrızm dininiń ataýly merekesi, tipti urany bolǵan. Ol meıramda otqa tabynýshylar belgili rásimderin jasap, ózderiniń ottaryn qasıettep, Allaǵa ashyq serik qosatyn. Al, kimde-kim Allaǵa serik qossa, onyń amalyn eshbir musylman qoldamasy anyq.
Al, bizdiń naýryzymyzǵa kelsek, bul meıram kerisinshe, adamdardy jarastyryp, Allaǵa shúkirlik aıtatyn mereke, qys boıy alys qalǵan týystarmen júzdesip, aman-saý qaýyshqandary úshin Allany ulyqtaıtyn mereke. Qazaq halqynyń qatparlaǵan tarıhyna kóz júgirtip, ózimizdiń salt-dástúrimizben tanysatyn mereke.
Endeshe attarynyń uqsastyǵyna ǵana súıenip, zattary bólek nárselerge bir dep qaramaý kerek. Zatynyń bólek bolǵanyndaı, úkimderine de bólek baǵa beriledi.
Sonymen qatar, myna nárseni de atap ketkenimiz jón: «Amaldar nıetke baılanysty». Bizdiń musylman qaýym naýryzdy toılaǵanda, ony eshqashan zoroastrızmmen baılanysty kórmegen. Qazirgi tańdaǵy qazaq qoǵamy úshin naýryz meıramy óziniń menshikti meıramy ispettes. Tipti, ıslam dinimen ushtastyryp alǵandaı. Sebebi, qaı meıramdy kórseńiz de, adamdar ishimdik iship, basqa da ıslamǵa jat qylyqtar jasaýdan tartynbaıdy. Alaıda naýryz meıramynda jaǵdaı bólek. Onda adamdar bir-birine jyly sózder aıtyp, aǵashtar otyrǵyzyp, jaman qylyqtardan tartynyp júredi, tipti meshitte de sol kúni adamdar sany ádettegiden kóp bolyp jatady.
Bul sózimizben naýryz meıramy Islam dininiń tól meıramy dep jatqanymyz joq, tek naýryz meıramy Islam dinine qaıshy kelmeıdi demekpiz. Nıetimiz ben is-amaldarymyz sharıǵatqa qaıshy bolmaı, kerisinshe ıgi istermen tolasyp jatsa, onda ol nur ústine nur bolmaq.
Alla Taǵala kele jatqan ulystyń uly kúnin ońdy etsin, elimizge tıyshtyq pen bereke bersin. Halqymyzdyń ár kúnin qýanysh-shattyqqa bólep, merekeli etsin. Izgi amaldarymyz molaıyp, qos dúnıede de baqytqa kenelgenderdiń qatarynan bolýymyzdy násip etsin!
Naýryzbaı qajy Taǵanuly
QMDB tóraǵasynyń birinshi orynbasary,
naıb múftı, Astana qalasynyń jáne
respýblıkalyq «Áziret Sultan» Bas ımamy
