UBT kezinde oqylatyn duǵa
UBT aldynda kóptegen jastarymyz kúni-túni emtıhandarǵa daıyndyqpen ótkizip , sátti nátıjege úmit artyp otyrǵan kezde, myna máselelerdi esten shyǵarmaýy lázim:
Birinshi, Allaǵa táýekel etý. Iaǵnı, árbir talapker óz bolashaǵy úshin nıet etip, talpynyp, eńbektene otyryp durys, saýatty táýekel jasaý kerek.
Ekinshi, emtıhanǵa jaýaptylyqpen qarap, tıisti deńgeıde daıyndalý. Hadıste de: «Aldymen túıeńdi baıla, sodan keıin baryp Allaǵa táýekel et» dep aıtylǵan. Iaǵnı, tek Allaǵa ǵana táýekel etip qoımaı, áreket te jasaý kerek.
Úshinshi, duǵa jasap, Alladan járdem tileý. Paıǵambar (s.ǵ.s.) ósıetterinde duǵa - qulshylyqtyń ózegi ekeni, duǵa - múminniń qarýy ekeni aıtylady. Atalarymyz da «Bataly qul - arymas, batasyz qul – jarymas» degen ulaǵatty sóz bar.
Al, endi UBT kezinde myna duǵany oqyǵan abzal: Sonymen birge árbir isti jeńildetý, istiń jaqsylyǵyn suraý maqsatynda oqylatyn myna duǵalardy oqysa, istiń sońy qaıyrly bolady úmittenemiz: Áýeli, «Fatıha» súresin úsh ret oqý.
اَللَّهُمَّ لَا سَهْلَ اِلَّا مَا جَعَلْتَهُ سَهْلاً ، وَ أَنْتَ تَجْعَلُ الْحَزَنَ إِذَا شِئْتَ سَهْلاً
«Allahýmma, lıa sahlıa ıllıa ma dja'alta-hý sahlıan, va Anta tadj'alıý-l-hazna ıza shı'ta sahlıan!»
Aýdarmasy: «Iá Alla, Sen jeńildetken nárseden jeńil esh nárse joq, ári eger Sen qalasań bul aýyrtpalyqty da jeńildete alasyń!»[1]
وَقُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا
«Rabbı ádhılnıı múdhalá sıdqın ýá áhrıjnıı mýhrajá sıdqın, ýájal lıı mıl ládýnká sýltanán násııra»[2].
Maǵynasy: «Rabbym! Meniń kiretin jerimdi ońdy qyl jáne shyǵatyn jerimdi de ońdy qyl! Ári maǵan óz qasyńnan járdem kúshin násip et»
Emtıhanǵa kirgennen keıin, kelip-túsken suraqtarǵa jaýap bermes buryn Musa (ǵ.s.) paıǵambardyń myna duǵasyn oqysa bolady: قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِي يَفْقَهُوا قَوْلِي
«Rabbıshráh lıı sadrı. Ýá ıassır lıı ámrı. Ýáhlýl ýqdátám mıl lısánı. Iafqahýý qaýlı!»[3].
Maǵynasy: «Ýa, Jaratýshy Iem! Meniń kóńilimdi (nemese zeıinimdi) ash. Maǵan isimdi jeńildet. Tilimdegi shyrmaýdy shesh. Meniń aıtqanym olarǵa túsinikti bolsyn! Eskerte ketetin jaıt, «Talapty erge nur jaýar» deıdi dana halqymyz.
Iaǵnı, emtıhannyń nátıjesi de árkimniń óz eńbegine, daıyndyǵynyń deńgeıine, talpynysyna baılanysty bolatynyn esten shyǵarmaýy kerek. Sebebi, Quranda: «Adamǵa tek eńbegine qaraı nátıje bar. Sóz joq adam eńbeginiń nátıjesin kóredi»[4], - degen aıat bar.
Sonymen birge, UBT-nyń oń nátıjesin ómirdiń tamasha jalǵasýynyń belgisi dep túsinbeý kerek. Sol sııaqty UBT-dan ótpeı qalý da ómirdiń máni túgesilip, tirshilikti qara túnek qaptaýynyń belgisi emes. Ǵylym men tehnologııalyq progresster damyǵan búgingi tańda, san-salaly mamandyq pen kásiptiń, jeke damýdyń joldary óte kóp.
