ÝAQYP – SAHABALARDYŃ JARYSYP ORYNDAǴAN AMALY
Alla Taǵala Qasıetti Quranda:
لَنْ تَنَالُوا البِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَىْءٍ فَاِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ
«Sender jaqsy kórgen nárselerińdi jumsamaıynsha jaqsylyqqa jete almaısyńdar, ne nárseni jumasǵan bolsańdar Alla ony bilýshi» - dep aıtqan. (Álı ımran súresi, 92 – aıat)
Mal - dúnıeniń barlyǵy adam balasyn súıkimdi kórinedi. Súıgeni sonshalyq eshkimmen bóliskendi unatpaıdy. Al qudaıyń súıgen adam sol mal - dúnıeniń bir bóligin bolsyn Alla jolynda jumsaıdy. Sonyń bir kórinisi ýaqyp.
Ýaqyp – jeriniń, mekemesiniń, úıiniń paıdasyn halyqqa berip, saýabyn Alladan úmit etip, Allanyń múlki qylý(budan keıin oǵan eshkim ıelik ete almaıdy).
Alla úshin ýaqyp qylǵan jannyń sońy jánnát bolmaq. Buǵan dálelimiz Paıǵambarymyz (s.a.ý) Mádına qalasyna kóship barǵan sátinde sý tapshy bolatyn. Tek sol aımaqta «Rýma» atty bir qudyq bar, ol qudyqta bir ıahýdıge tıesili edi. Sol sátte Paıǵambarymyz(s.a.ý):
«Kim bul qudyqty satyp alyp, ony tazartyp musylmandarǵa berse ol adamǵa qaıtarymy retinde jánnat beriledi» degen kezde hazireti Osman otyz bes dınarǵa satyp alyp, musylmandarǵa ýaqyp qyldy.
Ýaqyp etilgen nárse basqa adamnyń múlkine ótpeıdi, mırasqa da qalmaıdy tek qııamettke deıin Allanyń múlki bolyp qala bermek. Hazireti Omara Haıbar degen jerden bir jer ıeligine ótedi.
Paıǵambarymyzǵa kelip(s.a.ý):
«Iıa, Allanyń elshisi! Men osy ýaqytta deıin bundaı múlikke qol jetkizbedim. Ne isteıin bul jerdi»,-dep surady. Sol ýaqytta Paıǵambarymyz(s.a.ý):
«Qalasań ózińde qalsyn, qalasań ony sadaqa (ýaqyf) qyl»,-dep ámir etedi. Osy sózden keıin h.z Omar ol jerdiń satylmaýyn, syılyqqa berilmeýin, bireýdiń múlkine ótpeýin shart qosyp, miskinder men jolaýshylardyń paıdalanýyn ámir etti.
Sahaba Jábir bylaı deıdi:
«Sahabalarydyń arasynda jaǵdaıy jetkenniń barlyǵy mal-múlikterin Alla jolynda sadaqa(ýaqyf) qylatyn edi».
Osylaı jasaý arqyly qanshalaǵan jannyń batasyn alyp, bul dúnıede jáne ahrette saýapqa kenelip, Alla mal-múlkimizge bereket beredi.
Taǵy bir hadıste Paıǵambarymyz (s.a.ý)bylaı deıdi:
يتْبعُ الميْتَ ثلاثَةٌ: أهلُهُ ومالُه وعمَلُه، فيرْجِع اثنانِ ويبْقَى واحِدٌ: يرجعُ أهلُهُ ومالُهُ، ويبقَى عملُهُ
«Máıittiń sońynan úsh nárse ilesedi. Onyń ekeýi keıin qaıtady. Bireýi onymen birge (qabirde) qalady. Onyń sońynan - otbasysy, mal – dúnıesi jáne istegen amaldary ilesedi. Otbasy men dúnıe - maly keıin oralyp, istegen (amaldary) qalady».
Mine, eger múlkimizdi ýaqyp qylyp Alla úshin beretin bolsaq ólgennen keıinde bunyń saýaby kelip turady. Ýaqyp qylǵan múlki jyǵylyp, qırap, buzylyp ketkenshe onyń saýaby jalǵaspaq...
Orazbaı Nurbol QABLANULY
