Týyla salysymen sóılegen sábıler kimder?
Ábý Huraıradan rıýaıat etilgen hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) bylaı deıdi: «Besikte úsh adam sóılegen:
1. Isa paıǵambar;
2. Júreıjge qudaıshylyǵyn aıtqan sábı;
Izraıyl urpaqtarynyń ishinde Júreıj degen taqýa boldy. Birde ol namazyn oqyp jatqanda, sheshesi shaqyrady. Sonda ol: «Shesheme jaýap bereıin be, namazymdy jalǵastyra bereıin be?» - dep eki oıly bop turady. Sheshesiniń shaqyrýyna Júreıj jaýap qatpaǵannan keıin, sheshesi: «O, Qudaı, Júreıjdi jezóksheniń jalasyna qaldyrmaı janyn alma», – dep duǵa qylady. Júreıjdiń Qudaıǵa qulshylyq etetin minájathanasy boldy. Bir áıel onyń sol minájathanasyna kelip, ony zınaqorlyqqa azǵyrady. Ol bas tartady. Álgi áıel bir qoıshyǵa baryp, ony azǵyryp, odan bala taýyp alady da: «Myna bala Júreıjden boldy», – dep, jala jabady. Búkil el Júreıjdiń úıine kelip, onyń minájathanasyn buzyp, ony dalaǵa qýyp, aýyzdaryna kelgen sózdi aıtyp, balaǵattap ketedi. Júreıj ne isterin bilmeı, dáret alyp, namaz oqyp, Qudaıǵa jalynady. Sosyn balaǵa kelip: «Aınalaıyn, seniń ákeń kim?» – degende, besiktegi bala: «Meniń ákem – qoıshy», – dep jaýap qatty. Jurt Júreıjden keshirim surap: «Altynnan minájathana soǵyp bereıik», – dedi. Júreıj: «Joq, saz balshyqtan-aq soǵyp berińder», – dedi.
3. Sheshesiniń duǵasyna kerisinshe duǵa jasaǵan sábı
Izraıyl urpaqtarynyń ishinde bir áıeldiń emiziletin balasy boldy. Onyń janynan bir kórikti atty kisi ótti. Áıel: «O, Alla, balam osy kisi sııaqty bolsyn», – dedi. Sonda álgi shaqalaq anasynyń omyraýyn jibere salyp: «O, Alla, meni oǵan uqsatpa», – dedi. Sosyn emýin qaıta jalǵastyra berdi.
Sosyn álgi sábıdiń sheshesi bir kúńniń janynan ótti. Ol: «O, Alla, balamdy myna sııaqty qyla kórme», – dedi. Sábı sol kezde anasynyń omyraýyn jibere sala: «O, Alla, meni osy sııaqty qyl», - dedi. Sheshesi balasyna: «Nege?» – dedi. Sonda bala: «Atty kisi – jábir berýshi zalym, al álgi kúń áıeldi adamdar «ury, jezókshe» deıdi. Biraq, ol ondaı emes», – dedi[1].
Iá, bul eki oqıǵa – hadıste aıtylǵany. Al, endi Isa paıǵambardyń týyla salysymen sóıleýi qalaı bolǵan edi? Sony túsindireıik.
Minájathanada tynbaı qulshylyq jasaǵan haziret Márııam eseıip boıjetken qyz boldy. Bir kúni sonda qulshylyq jasap otyrǵanda, qasyna adam keıpindegi Jábireıil perishte paıda bola ketti. Haziret Márııam óziniń qasynda beıtanys adamnyń turǵanyn kórgende, ne isterin bilmeı qatty qoryqty. Ol esin dereý jıyp: «Eger sen taqýa bolsań da, senen Alla Taǵalaǵa sıynamyn», – dedi. Beıtanys kisi oǵan óziniń Haq Taǵala jibergen «Rýh» ekendigin aıtyp, kóńilin ornyqtyrdy. Sosyn ile-shala: «Men saǵan bir taza bala berýge jiberilgen Rabbyńnyń elshisimin»,[2] – dep túsindirdi. Haziret Márııam bala kúninen talaı ret Jaratqannyń násip etken keremetterin kórip ósken bolatyn. Tipti, Rabbysynyń oǵan qystyń kúni jazdyq jemis, jazdyń kúni qystyq jemisti násip etýiniń syry bolashaqta balasynyń da sondaı muǵjıza bolyp dúnıege keletinine ázirlik edi. Áıtse de ol tańyrqaǵanyn jasyra almaı: «Maǵan bir adam jaqyndamasa, qalaısha bala bolady? Sondaı-aq sýyq júriske salynbasam», – dedi. Jábireıil perishte oǵan: «Ol solaı», – dedi. Óıtkeni Rabbyń: «Bul maǵan ońaı. Menen adam balasyna bir úlgi ári bir raqym. Bul (úkimi áldeqashan shyǵyp qoıǵan) bitken is edi»[3], – deıdi. Haq Taǵalanyń qudiretinde shek joq. Ol bir nársege «bol» dese sol sátte bola qalady dep túsindiredi.
Jábireıil perishte osydan keıin haziret Márııamǵa qaraı úpiredi de, ǵaıyp bolyp ketedi. Haziret Márııam ol kezderi on bes jastar shamasynda bolatyn. Kóp keshikpeı boıynda júktilik belgisi baıqala bastady. Israıyl halqy bir kúni osyny baıqap qalyp, bir-birlerine ósektedi. Haziret Márııam óte taqýa jáne uıań, ar-namysy taza qyz edi. Bolǵan jaıdy el-jurtqa ashyq ta aıta almaı ábden qınaldy. Tózimi taýsylǵan ol bir kúni alys jaqqa sapar shekti. Sol jerde tolǵaqtyń kelýin kútti. Bir mezet jalǵyz túp qýraǵan qurma aǵashynyń qasyna jaqyndaı berip edi, tolǵaq qysyp qatty qınaldy. Bir jaǵynan janyna batqan ósek, endi bir jaǵynan ashy tolǵaq janyn qınady. Shydaı almaı: «Búıtip qorlyq kórgenshe, ólgenim artyq qoı», – dedi mazasyz kúıde.
Keıbir derekterde bunyń qys kezinde bolǵany aıtylady. Ol tolǵaqqa shydaı almaı qýraǵan qurma aǵashynan ustaǵan kezde álgi aǵash birden kógerip áp-sátte jemis bere ketedi. Bul keremet Haq Taǵalanyń oǵan degen demeýi men járdemi edi.
Bala dúnıege kelgende, Jábireıil perishte oǵan daýystap: «Ýaıymdama! Rabbyń astyńnan bir bulaq jaratty. Qurmanyń butaǵyn ózińe qaraı silkile. Saǵan jas qurma túsedi», – deıdi. «Eı, Márııam! Sol qurmadan jep, sýdan ish. Kóz aıym bol. Sosyn balańdy alyp, el ishine barǵanyńda, seni kórgen halyq qaýmalap myna halińdi túsindir dep suraı qalsa, olarǵa: «Raqymdy Alla úshin búgin oraza ustadym. Sol sebepti búgin eshbir adammen tildespeımin» dep aıt», – deıdi. Bul jerde onyń ustaǵan názir orazasy – únsizdik orazasy. Sol zamanda osyndaı orazanyń túri bolǵan. Osylaı aýyz bekitken adam áste bireýge aýzyn ashyp, til qatpaıdy. Bar-joǵy aıtqysy kelgen nársesin ymmen jetkizedi[4].
Haziret Márııam jańa týǵan sábıin qundaqtap, qushaǵyna alyp, el ishine qaraı jolǵa shyǵady. Ol jasynan taqýalyǵymen tanylǵan qyz bolatyn. Márııam qyzdyń árbir is-áreketi men qylyǵy el ishine ańyzdaı taraıtyn. Endi mine, sol boıjetken qyz sábıin kótergen kúıi, ózderine bet alyp keledi. Qala halqy ony kórgen kezde, betterin kezek-kezek shymshyp, kózderimen iship-jep bara jatty. Aqyrynda bári ony qaýmalap alyp: «Eı, Márııam! Bul qylyǵyń qalaı? Sen týraly el aýzynda júrgen ósekke senbeı júr edik. Bul ne masqara?» – dese, endi biri: «Áı, Harýnnyń qaryndasy! Kózi tirisinde ákeńniń jaman qylyǵyn kórmep edik. Marqum tiri janǵa qııanat jasapty degendi estimegen edik. Baıǵus shesheńniń de eshqandaı jamandyǵy joq bolatyn. Sonda sen kimge tartyp mundaı arsyzdyqqa baryp júrsiń? Biz seni minájathanada kúndiz-túni qulshylyq qylyp, bala bolyp oınap kórmegen, boıjetkende er kisiniń júzin kórmegen taqýa qyz dep maqtan tutýshy edik. Myna isińdi bizge qalaı túsindirmeksiń?!» – dep shýlaı ketedi. Olar aýzyna kelgenin aıtyp kinálaǵan kezde, ol únsiz tura berdi. Bir kezde halyq kóp jınalyp, buǵan qarsy dóreki sózder aıta bastaǵanda haziret Márııam óziniń aýzyn bekitkenin sondyqtan sóıleı almaıtyndyǵyn, al olardyń suraqtaryna qushaǵyndaǵy sábı balanyń jaýap beretinin meńzep balaǵa ısharat etedi. Birin-biri entelep, Marııamdy qaýmalap turǵan halyq: «Áı, myna qyz ne dep tur ózi! Esinen aýyp qalǵan ba? O zaman da, bu zaman qundaqtaǵy jańa týǵan sábıdiń sóılegenin kim estigen! Bul qyz jamandyq istegenimen qoımaı, bizdi mazaq etkisi kelip tur ma?!» – dep daýryǵa bastaıdy. «Al, qane, Márııam, aıta qoıshy, bul sábımen qalaı sóılesemiz?» – deıdi oǵan qarap. Sol sátte ana qushaǵyndaǵy sábıge til bitip: «Ras, men Alla Taǵalanyń qulymyn. Maǵan kitap berip, paıǵambar etti. Sondaı-aq qaıda bolsam da qutty etti de, tirshiligim boıynsha namazdy, zeketti oryndaýǵa buıyrdy. Meni shesheme meıirimdi etip, bir zoreker jáne qıqar qylmady. Maǵan týylǵan kúnimde, óler shaǵymda jáne tiriltiletin kúnimde amandyq bolady»[5], – deıdi.
Sábı Isa: «Men Allanyń qulymyn» dep bastaıdy. Bul sóz – ıahýdı men hrıstıandarǵa berilgen jaýap. Óıtkeni keıin hrıstıandar ony «táńir» dep tanyp ketti. Hám anasynyń meıirimdi jáne oǵan qurmet etemin deýi arqyly onyń beıkúnályǵyn jáne ornynyń qashanda bıik ekendigin bildiredi.
Haziret Márııam Qudysta kóp turmady. Óıtkeni bul balanyń ákesi Zákárııa dep jala jaýyp, ony sheıit etken bolatyn. Osydan keıin olar haziret Márııamǵa da jamandyq jasaýǵa jospar quryp júrgen edi. Ol Allanyń ámirimen balasyn alyp joǵary aımaqqa ketti. Ol jerdiń shóbi shúıgin, jemisi mol, sýy káýsar, aýasy ǵajap edi. Keıbir derekterde onyń Mysyrǵa ketkenin aıtady. Bul jerde ol on eki jyl turǵan soń Qudysqa oralyp, Nasyra aýylyna ornalasty. Haziret Isa otyzǵa kelgenge deıin osy jerde turdy. Otyzǵa tolǵanda, oǵan paıǵambarlyq mindeti júktelip, Israıyl urpaǵyna jiberildi. Ol alǵashqy kezde óziniń paıǵambar retinde jiberilgenin jáne Rabbysynan bir hıkmetpen kelgenin, sol sebepti Alladan qorqyp ózine baǵyný qajettiligin alǵa tartyp, halyqty dinge shaqyrady. Alla Taǵala elshisine kóptegen muǵjızalar berdi[6].
