SÓZGE IESIŃ, ShYQQAN SOŃ SÓZ SAǴAN IIE

Ertede bir danyshpan ómir súrip, onyń úsh uly, bir qyzy bolypty.

Qyzy da, uldary da aqyldy bolyp, er jetipti. Aıdan aı, jyldan jyl ótedi. Ákesi ábden qartaıady. Kúnderdiń bir kúninde shal uıyqtaı almaı dóńbekshı beredi.

Muny sezgen kempiri men qyzy:

– Sizge ne boldy, bir jerińiz aýyryp júr me, joq álde alys júrgen balalaryńyzdy saǵynyp júrsiz be?– deıdi.

– Iá, saǵyndym. Onyń ústine bir armanym ishimde ketip barady.

Sonda qyzy ákesiniń aldyna kelip:

– Armanyńyzdy aıtyńyz, múmkin kómegimiz tıip qalar,– deıdi.

Shal aıtady:

– Eshqandaı qupııa joq. Meniń úsh ulymnyń úsheýi de aqyldy. Sonda da bireýiniń aqyly artyǵyraq bolýǵa tıisti.

Sony bilý meniń armanym:

Qyzy sál oılanyp:

– Oı, áke, osyǵan da qınalasyz ba? Qydyryp baryp balalaryńyzdy synap kelińiz,— dep, qyz ben kempir jol qamyna kirisedi.

Azyǵyn, sýsynyn daıyndap, atyn erttep berip jolǵa salyp jiberedi. Az júrdi me, kóp júrdi me, kim bilsin.

Bir kúni úlken ulyna jetedi.

Balasy zor qurmetpen qarsy alyp, qolynan kelgeninshe syılaıdy.

Eki-úsh kún jatyp maýqyn basyp, tórtinshi kúni qaıtpaqshy bolady.

Balasy taǵy da qoı aldyryp soıǵyzady. Tamaq pisedi, etin qazannan túsirip qoıyp, nanyn salyp jatqanda, shal balasyna qarap:

– Qaraǵym, ana etińniń jaqsy jerinen bir kesip bershi, – deıdi.

Uly jaqsy jeri dáýde bolsa sannyń eti shyǵar dep, san etinen kesip beredi. Shal azdap aýyz tıip, qoıyp qoıady.

– Balam, endi jaman jerinen bir kesip bershi,– deıdi. "Ettiń de jaman jeri bola ma?"– dep uly sál oılanyp turyp, jaman jeri degeni tis ótpeıtin sińir shyǵar dep sińirden kesip beredi.

Sińirdi alyp, azdap aýyz tıedi. Artynsha tamaq ta keledi. Tamaǵyn jep, syıyna rıza bolyp, el-jurtpen, balasymen qoshtasyp qaıtady.

Danyshpan júrip otyryp, ekinshi ulyna keledi.

Ekinshi uly da zor qurmetpen qarsy alyp syılaıdy.

Ákesi qaıtar kúni birinshi ulyna qoıǵan saýalyn qoıady. Ekinshi uly da birinshi ulynyń istegenin qaıtalaıdy. Ekinshi ulyna da rıza bolyp, qaıtady. Ol endi úshinshi ulyna keledi.

Úshinshi uly da zor qurmetpen qarsy alyp, syılaıdy.

Qaıtar kúni eki ulyna qoıǵan saýalyn kishi ulyna da qoıady. Sonda kishi uly munda bir syr bar shyǵar dep oılaıdy. Sosyn bastyń tilinen kesip beredi.

– Balam, endi jaman jerinen bir kesip bershi? – deıdi. Balasy taǵy da tilden kesip beredi.

Sonda ákesi turyp:

– Balam, munyń qalaı, jaqsy jerinen kesip ber desem tilinen kesip berdiń, jaman jerinen desem taǵy da tilinen berdiń,— deıdi.

Sonda balasy:

– Oı, áke-aı, sizdiń  synap otyrǵanyńyzdy bilip turmyn. Jaqsy da, jaman da, urys ta, keris te, ósek te, bári de osy tilden shyǵady.

Eki eli aýyzǵa tórt eli qaqpaq degendeı, ár adam óz tiline saq bolsa, esh ýaqytta urys-keris bolmas edi. Basqa pále tilden,– degen eken. Qart úshinshi ulynyń aqyldylyǵyna óte rıza bolyp qaıtady.

Osy oılar maǵan unady. Sizdermen bóliskim keldi.

Ókpege qısań da, az ǵumyryńdy syılastyqpen ótkiz... Búgingi adam, erteń topyraq... Bir úıde qansha jan barsyń, bir-birińe qonaqsyń... Syılassań - tirińde syılas... Ólgen soń jylaspa... Tiri adamda múmkindik kóp.