SIZ ESTIMEGEN MAQALDAR

Qazaq – sheshen halyq. Sózdik qory asa baı bolǵandyqtan, ómirdiń barlyq sáterine baılanysty maqal-mátelder shyǵara bilgen. Maqal-mátel – qazaqtyń rýhanı qazynasy, fılosofııalyq paıym, túsinigi. Sóz qadirin bilgen árbir qazaq júıeli sózge qonaq bergen jáne artyndaǵy urpaǵyn osy úrdispen tárbıelegen. Biz sizderge kúndelikti ómirde kóp qoldanbaıtyn maqaldar jıyntyǵyn usynamyz.

Túıir nan — tamshy ter;

Istiń aqyry jigittiń paqyryna qalady;

Tapqan qýanady, tanyǵan alady;

Arqan úziledi, borysh úzilmeıdi;

Uıqyshyl jastyq tańdamaıdy;

Jaman adamǵa mal bitse, zeket bermes;

Saý tórde, aýrý kórde;

Lastyń dosy shybyn;

Keshege bári kúlkili;

Kebis urlaǵan bir kisi, kúmándi bolǵan myń kisi;

Túıeniń basy tegeshke syımas;

Semiz qoıdyń ǵumyry qysqa;

Táńir asyraǵan toqtyny qasqyr jemeıdi;

Jerinen aýǵanǵa jeti jyl qonys joq;

El aýzyna elek qoıyp bolmas;

Jaqsy jigit jer sholyp, aqyr túbi aınalar;

Eldi is biriktiredi, sóz buzady;

Dinnen bezseń de, elden bezbe;

Adam oılaıdy, Qudaı sheshedi;

Qashqan da «Qudaı» deıdi, qýǵan da «Qudaı» deıdi;

Ár Musaǵa bir Perǵaýyn;

Saýatsyz moldanyń sáldesi úlken;

Adam qulaqtan azady, kóńilden semiredi;

Temir syryn otta tany, adam syryn joqta tany;

Halyq hanǵa baǵynǵanda – bala, ashýlanǵanda – áke;

Kópti jylatqan kóp júrmes;

Dári shópten, aqyl kópten;

Kóp qumyrsqa jabylsa, túıeni de óltirer;

Kilemge bergisiz alasha bar, hanǵa bergisiz qarasha bar;

Tasta tamyr joq, Tórede baýyr joq;

Ámirshi esirse, áleýmet sorlaıdy;

Kóshbasshynyń kıgeni jyly, jylaǵan balany ne qylsyn?

Atasyz uldyń aýzy úlken;

Atadan bala ozbaıdy, moıynnan jaǵa ozbaıdy;

On bala bir ákege júk bolmaıdy, bir áke on balaǵa júk bolady;

Anańnan emgen sút úshin úshin naǵashyńdy syıla, balań emgen sút úshin áıelińdi syıla;

Ulyńa ultaraq bol, kelinińe kópshik bol;

Balany aqyryp úıretpe, aqyryn úıret;

Jurttan Súleımen týady, bizden sileıgen týady;

Balaǵa aıtqan sóz – baılaýsyz buzaý;

Erkeniń jasy keppes, jorǵanyń teri keppes;

Qazannyń qaınaǵanyn qara, balanyń oınaǵanyn qara;

Ininiń joly tas qarý, aǵanyń joly basqarý;

Aǵa urar bolsa, ini turar bolsyn;

Alty qoıy artyq bolsa, inisi aǵasyna sálem bermes;

Bóle bórik emes, ıtmuryn órik emes;

Qaba-qaba sóıleıtin, qaryndastyń bary jaqsy;

Aı kórmeseń týysyń jat, jyl kórmeseń dosyń jat;

Tebisip jatsań da teńiń bolsyn;

Kemer belbeý – bel sáni, Kemel jigit – el sáni;

Biz de kisi bolarmyz, atqa kisen salarmyz;

Kóp aqymaqtyń aǵasy bolǵansha, bir aqyldynyń inisi bol;

Qyzdy aýyl ósekshil;

Qyzdy jeńge, jeńgeni teńge buzady;

Qapııada qatyn aqyl tabady;

Áıelinen uıalǵan balasyz ótedi;

Eri joq áıel – eskegi joq qaıyq, áıeli joq erkek – aýyzdyǵy joq at;

Eki áıeldiń basy qosylsa, úshinshi áıeldiń sory;

Úlken úıge ne kerek, kishi úıge de sol kerek;

Sulý alǵan joldasynan aırylar;

Sylanaıyn desem baıdan qorqam, sylanbaıyn desem toqaldan qorqam;

Otty jastyǵyń ótpeı otaý tik;

Qudanyń taıyn alǵyń kelse, qulyndy bıesin sura;

Qonaq aldymen qabaǵyńa qaraıdy, sodan keıin tabaǵyńa qaraıdy;

Qonaǵyńnyń aldynda mysyǵyńa «pysh» deme;

Jańa enshi alǵanmen úsh jylǵa deıin kórshi bolma;

Kórshiń úshin namazyńdy buz;

Zamanyń qandaı bolsa, bórkińdi solaı kı;

Qyz qushpaǵan er armanda, qyzǵaldaq jemegen qozy armanda;

Qydyr darymaǵan adam esek bazarynda deldal da bola almaıdy;

Kúmis esiktiniń kúni aǵash esiktige túser;

Buharada boq shoqyǵan ala qarǵa munda kelip jylqyshy bolypty;

Kúshti qaýipti emes, keshkil qaýipti;

Eki qylysh bir qynapqa syımas;

Bastyny eńkeıtken, tizelini búktirer;

Jolbarystyń artynda teri, batyrdyń artynda eli qalar;

Shóldiń qamysy bolma, jamannyń namysy bolmas;

Úlken pyshaq uıalǵannan ótedi;

Joǵalǵan pyshaqtyń saby altyn;

Jarabet jazylǵanmen, qarabet jazylmas;

Tony jamandy ıt qabar, kóńili jamandy qudaı tabar;

Ashy suraqqa tushy jaýap kútpe;

Pyshaqty ózińe suq, aýyrmasa ózgege suq;

Kıgen tonyń eskirer, kıdirgeniń eskirmes;

Talaptyń toqpaǵy tasqa shege qaǵady.

Ashý – pyshaq, aqyl – taıaq, jona berseń taýsylar;

Aq Edildiń ózi bolmasań da bulaǵy bol, aqyldy bastyń ózi bolmasań da qulaǵy bol;

Pisheni órtenbegenniń bári aqyldy, túıesi joǵalmaǵannyń bári esti;

Aıýdy jeńgen – jarty er, ashýdy jeńgen – bútin er;

Oıshyl oı oılaǵansha, tentek is bitirer;

Ishińde pikir ólgenshe, syrtyńda talaý bolsyn;

Oılaǵan oıdy qystaǵan turmys azdyrar;

Jasyńda uqpaǵandy jasaı kele túsinersiń;

Kórmegenge kóseý tań;

Oq jetpes jerge qylysh sýyrma;

Ózi jarymaǵannan sarqyt dámetpe;

Jyqsań da, jyǵylsań da, alysqanyń arystan bolsyn;

Qulaıyn dep turǵan tamǵa súıenbe;

Meıirimdiniń kárinen saqta, qarsyz qystyń zárinen saqta;

Tilmen baılaǵan qolmen sheshilmeıdi;

Uzyn shapan aıaǵyńa oralady, uzyn til moınyńa oralady;

Kináliniń tili qysqa;

Jer astynda jatqandy, qazbaı jatyp til tabar;

Sóz – saban, is – dán;

Bireýdiń at kótermes bózi bar, bireýdiń at kótermes sózi bar;

Qulaqtan kirgen sýyz sóz, kóńilge baryp muz bolar;

Qısyq otyrsań da , túzý sóıle;

Sózdi sózben usta, qashaǵndy quryqpen usta;

Biriktirip aıtsa bıdiki jón, qurastyryp aıtsa quldiki jón;

Kúńge kúle qarasań, kóılegine jamaý surar;

Túımeń tússe túıedeı ázil aıtatynnan saqtasyn;

Sıyr baqqanda birge edik, jańǵaq shaqqanda bólindik;

Dosyńnyń pyshaǵymen múıiz kes, dushpanyńnyń pyshaǵymen kıiz kes;

Aıǵa jetpes asyńdy, aýyldastan aıama;

Bir aıaq qymyzdyń eki aıaq jeli bar;

Joldaǵy quıryqtan, qoldaǵy ókpe artyq, jaılaýdaǵy jylqydan, qoradaǵy qoı artyq;

Shaı iship úırengen, qymyz surap qystamaıdy;

Atasy jer jyrta bilmegenniń, balasy tuqym sebe bilmeıdi;

Saqtaǵanyńdy jeseń, saǵynǵanyń keler;

Aqshasyz bazarǵa barǵansha, ketpen alyp mazarǵa bar;

Maqtanshaq óz dambalyn bylǵaıdy;

Qısyqtyń kóleńkesi de qısyq;

Aısultan JAQYP