Shúkirlik pen kúpirlik

Alla Taǵalla adamzatty joǵary deńgeıde jaratty. Oǵan sansyz nyǵmetterdi, sarqylmas jaqsylyqtardy násip etti. Jáne de sol nyǵmetter men jaqsylyqtar arqyly ony basqa jaratylǵan maqulyqattardan  abzal etti. Eger pende shúkir etse, oǵan nyǵmetterin arttyratyndyǵyn ýáde etip, boıusynsa olardyń jalǵastyǵy men baqılyǵyna kepildik berdi. Quranda Alla Taǵala:  «..Eger shúkir etseńder, ony arttyra beremin»,[1] – deıdi.

Fýzaıl ıbn Iıaz: «Kimde-kim jan dúnıesimen Alla Taǵalanyń nyǵmetterin tanysa, tilimen oǵan hamdy aıtsa, nyǵmetterdiń tek jaqsysyn kóredi», – degen. Allanyń pendelerine bergen nyǵmetteri zahırı (syrtqy) jáne batını (ishki), ashyq jáne jasyryn, málim jáne beımálim ekeni ras. «Allanyń rasynda kók pen jerdegi nárseniń kúllisin senderge boıusyndyryp bergenin jáne senderge kórneý ári kómes (zattyq jáne rýhanı) ıgilik nyǵmetterin tolyqsytyp bergenin kórmedińder me?»[2] –delingen Qasıetti Quranda. Árıne, bul nyǵmetter bizge málimderi. Biz bilmegen nyǵmetter qanshama. Olardyń sanyn túgendeı almaımyz.

«Ári senderge ózinen suraǵan nárselerińniń bárinen berdi. Eger Allanyń nyǵmetin sanasańdar, sanyna jete almaısyńdar. Rasynda adam balasy óte ynsapsyz, asa shúkirsiz».[3] Allaǵa shúkir etýdiń taǵy bir kórinisi – nyǵmetterdi tilmen aıtý. «Rabbyńnyń nıǵmetterin oıla, (adamdarǵa) túsindir».[4]

Osy aıatqa mán bersek, Alla Taǵallanyń nyǵmetteri týraly aıtý da sharıǵat turǵysynan ýájip. «Rabbyńnyń nıǵmetterin oıla» aıatynda «onyń shúkirin orynda, onyń nátıjesin kórset» dep, ádep turǵysynan úlken taǵylym berilip jatyr. Ol da bolsa nyǵmet týraly aıtý jáne kórsetý, adamgershilik, jomarttyq sekildi kórkem minezge ádettenýge qyzyqtyryp jatyr. Sáıkesinshe, ashkózdiktiń kesirinen qashý, sondaı-aq, nyǵmetti jasyrý, ony ózinde bola tura kórsetpeı, aryzdaný sekildi jamandyqtan qaıtaryp otyr. Sebebi, baqyldyń ádeti malyn jasyrady. Jáne ony jumsaýǵa qyzǵanady. Qashan da kemshilik pen jetispeýshilikten shaǵymdanady.  

Hasan ıbn Alı (r.a): «Nyǵmetterdi kóbirek zikir etińder. Sebebi, ony eske alý shúkirshilik bolyp eseptelinedi. Jaqsylyq jasasań, senen úlgi alyp, sońyńnan erýi úshin ony basqalarǵa aıtyp ber. Tek kózboıashylyqtan saqtanǵan túrde. Eger saǵan bir jaqsylyq jetse nemese bir jaqsy amal jasasań, ol týraly eń senimdi dosyńa aıt», – degen

Imam Baıhakı  «Shýabýl-ıman» kitabynda Nýman ıbn Bashırden kelgen hadıste Alla Elshisi (s.ǵ.s): «Allanyń nyǵmetterin aıtý shúkirshilik, al, ony umytý kúpirlik», – degen.

Saıd Tantaýıdiń «Ál-Ýásıt» atty tápsirlerinde: «Aıtýdaǵy maqsat habar berý. Iaǵnı, kedeı ediń, baı ettik. Endi onyń shúkirin jasa jáne izbasarlaryńa aıt. Olar da sońyńnan ersin. Biraq, maqtanshaqtyq pen kózboıaýshylyqsyz bolsyn»,  – delingen. Sebebi, nyǵmetti maqtanyp zikir etý Alla Taǵallanyń ashýyn shaqyrady.  Musylmandar qashanda nyǵmet týraly aıtýdy shúkirshilik dep túsinedi.

Osy arada biz mán berý kerek bolǵan bir jaıt bar. Iaǵnı, kez kelgen nyǵmet pendeniń Alla Taǵallaǵa jaqyndaýyna sep bolýy qajet. Kerisinshe jaǵdaıda ol úshin qaıǵy men bále bolyp jabysýy bek múmkin. Al, shúkirshilik – barlyq nyǵmetterdiń qorǵany jáne joq nyǵmetterdi shaqyrýshy.

Alı ıbn Ábýtalıb (r.a.): «Nyǵmet shúkirshilikke, al shúkirshilik keńshilikke alyp keledi. Shúkir etpeıinshe, keńshilik jasalmaıdy», – degen.

Alla Taǵalla barshamyzdy nyǵmetteriniń shúkirin jasaýshy, Óziniń meıirim shapaǵaty men raqymyna bólengen pendelerinen etip, súıikti quldary úshin daıyndap qoıylǵan uly nyǵmetterin násip etsin!

[1] «Ibrahım» súresi, 7-aıat.
[2] «Luqman» súresi, 20-aıat.
[3] «Ibrahım» súresi, 34-aıat.
[4] «Duha» súresi, 11-aıat.