ShÁKIRTTIK HÁL
Súıikti Paıǵambarymyzdyń (Ol kisige Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn!) «Talbesikten jer-besikke deıin bilim izdeńizder!» degen ósıetin bilmeıtin musylman kemde-kem. Qasıetti Qurannyń Alla Elshisine túsirilgen alǵashqy aıaty – adam balasyna buıyrylǵan negizgi úkim: «Oqy! Seni uıyǵan qannan jaratqan Rabbyńnyń atymen oqy!» degen aıat ekeni de belgili («Ǵalaq» súresi, 1-2-aıat). Budan shyǵatyn túıin: musylman adam – bilim jolyndaǵy adam; «Álem» nemese «Ómir» atty Kitapty oqı alýǵa qabiletti, sol arqyly Jartaqan Iesin tanyp-súıýge qabiletti jaratylys! Osylaısha adam balasy oqý arqyly, bilim-ilim meńgerý arqyly óz boryshyn atqara alady, jaratylý maqsatyn oryndaı alady...
Alla Taǵalanyń Ózi qandaı Qudiretti, qandaı Dana bolsa, Ol jaratqan Álem de, tanym men bilim de – sondaı sheksiz, sondaı túpsiz! Zamandar óte kele, ǵylym-bilim damı kele, qanshama jańa zańdylyqtar men qubylystar, jańa zattar men jańa tehnologııalar ashylýda. «Myna ǵylymnyń nemese ónerdiń shegi osy, osymen toqtadyq» dep eshkim aıta almaıdy. Qudiret degen, Sheberlik degen, Danalyq degen osy!
Endi osynshama bilim-ǵylymdy ıgerý úshin, sol arqyly Táńiri Taǵalanyń ryzdyq-nyǵmetin paıdalana alý úshin bizge ne kerek? Bilimge degen toıymsyzdyq, Ǵylymǵa degen súıispenshilik, jalyqpaıtyn izdengishtik qajet! Ol úshin adam boıynda «shákirttik hál» degen sıpat bolýy tıis! Áńgime basynda aıtylǵan hadıs pen aıattyń kózdegeni, ardaqty Paıǵambarymyzdyń (Ol kisige Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn!) ósıetiniń bir qyry-talaby – musylman balasynyń boıynda osy shákirttik háldiń bolýy!
«Men bárin túsindim, boldym-toldym» degen adamnyń toqyraýǵa ushyraıtyny anyq. Ózin «bilgir», «ǵalym» sanap, endi oqıtyn, úırenetin eshteńe qalmaǵandaı kúıge túsip, sóıtip nápsiniń shyrmaýy men ázázildiń azǵyrýyna ushyrap qalmaý úshin árkez osy shákirttik hálden ajyramaý qajet. «Qytaıdan bolsa da, baryp bilim al» degen hadıstiń astaryna úńilsek: biz úshin dinı bilimmen qatar dúnıelik bilimdi de meńgerýdiń qajettigi anyq kórinedi. Bul oıdy «Danalyq – musylmannyń joǵaltqan nársesi, qaıdan tapsa da, alsyn» degen Paıǵambar ósıeti odan ary tolyqtyra túsedi. Rasynda, úzdiksiz izdenýdi meńzeıtin shákirttik hálge myqtap jarmasý – kez-kelgen toqyraýdyń aldyn alady...
Musylman kisi, ásirese din ǵylymyn meńgerý barysynda osy hálden aınymaýy kerek. Ár aıat pen hadısti, ár habardy alǵash estigendeı tushynyp tyńdaýy tıis. Eger ekinshi ret estip otyrǵan bolsa: biletinine shúkir etip, sosyn «buǵan amal ettim be?» dep ózin tekserýi tıis; eger iske asyrǵan bolsa, onda taǵy bir márte shúkirligin aıtyp, «bul bilimdi basqa baýyrlaryma jetkizdim be?» dep ózinen suraýy kerek; eger jetkizgen bolsa, onda «bul dúnıeni ne úshin qaıtalap estip otyrmyn? Bunyń nendeı hıkmeti bar?» tolǵanýy qajet. Bul da – shákirttik hál.
Iá, «Bilgeniń – bir toǵyz, bilmegeniń – toqsan toǵyz» demekshi, «musylman» degende: qolynan kitaby men qalamy túspeıtin, izdený men kemeldený jolyndaǵy adam elesteýi kerek! Shákirttik hálin joǵaltpaǵan kishipeıil, jasampaz adam elesteýi kerek! Bir ıdealymyz osy...
Alǵadaı ÁBILǴAZYULY
