Salaýat – súıispenshiliktiń belgisi

Asa qamqor, erekshe meıirimdi Allanyń atymen bastaımyn! Ardaqty Paıǵambarymyzǵa Allanyń sálemi men ıgilikteri bolǵaı!

Ár ıman ıesi Paıǵambarymyzdy (s.ǵ.s) jaqsy kóretini belgili. Sol úshin bolsa kerek, sózimizdi qýattaý úshin, istiń týrasyn kórsetý úshin Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) hadısterine júginip, ósıetterin arqaý etip jatamyz. Sonymen qatar, Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) árbir aty atalǵan sátte salaýat aıtyp, sálem joldap jatamyz.

Alaıda, bul salaýattyń maǵynasyn túsine aldyq pa? Onyń mańyzy men paıdasynyń ne ekenin uǵyndyq pa? Bul maqalada osy eki suraqqa jaýap berýge tyrysamyz. Salaýatqa qatysty aıtylǵan Quran men hadıs mátinderine kóz júgirtsek...

Áýeli Alla Taǵalanyń Qurandaǵy:

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ ۚ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا

«Rasynda, Alla jáne perishteler Paıǵambarǵa salaýat aıtady. Áı, múminder! Oǵan salaýat jáne yqylaspen sálem keltirińder»[1] degen aıatyna nazar aýdarsaq.

Birinshiden, bul aıatta Alla Taǵala Ózi de, perishteleri de salaýat aıtatynynan habar berip tur. Artynsha ár ıman etýshilerge de salaýat aıtýǵa buıyrýda.

Ekinshiden, Alla Taǵalanyń salaýaty men perishtelerdiń, sonymen qatar adamdardyń Paıǵambarǵa (s.ǵ.s) jasaıtyn salaýattary birdeı atalǵanymen, is júzinde bólek. Sebebi Allanyń salaýaty ózgeshe, ári eshkim onda Allaǵa serik bola almaıdy. Alla Taǵalanyń salaýat aıtýy Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) dárejesin kóteredi degen maǵynaǵa saıady. Jáne de kúnde bes ret aıtylatyn azannan keıingi duǵada suraıtyn «maqam mahmýd» (maqtaýly, erekshe dáreje) maqamy da osyny qýattaıdy.

Perishtelerdiń Paıǵambarǵa (s.ǵ.s) jasaıtyn salaýaty – Onyń (s.ǵ.s) úmmeti úshin keshirim suraýlary. Perishtelerdiń musylmandar úshin keshirim suraıtyny jaıly Quran Kárimde:

الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَّحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ

رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدتَّهُمْ وَمَن صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ ۚ إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

وَقِهِمُ السَّيِّئَاتِ ۚ وَمَن تَقِ السَّيِّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ ۚ وَذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ

«Sondaı ǵarshyny kótergen jáne onyń mańyndaǵy perishteler, Rabbylaryn maqtaýmen dáripteıdi, Oǵan senedi. Sondaı-aq, ıman keltirgender úshin: «Rabbymyz! Márhametiń, bilimiń ár nárseni syıdyryp, ishine alǵan. Sondyqtan táýbe etip, jolyńa túskenderdi jarylqa! Ári olardy tozaqtan saqtaı kór!» - (dep tileıdi). «Rabbymyz! Olardy ári atalarynan, jubaılarynan jáne urpaqtarynan kim túzý bolsa, olardy óziń ýáde etken Ǵadyn jánnattaryna kirgize kór. Kúdiksiz Sen óziń tym ústem, asa danasyń…» «Olardy jamandyqtardan qorǵa. Ol kúni kimdi jamandyqtan qorǵasań, sóz joq, ony márhametińe bólegen bolasyń. Mine sol, zor qoly jetkendik».[2]

Al, endi adamdardyń jasaıtyn salaýaty – adamnyń ózi úshin jasaǵan duǵasy. Sebebi, Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s) jasalǵan salaýattan musylman adam ózi paıdaǵa keneledi. Sebebi salaýattyń paıdasy óte zor. Mysalǵa, Paıǵambarymyz (s.ǵ.s):

مَنْ صَلَّى عَلَيَّ وَاحِدَةً صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ عَشَرًا

«Kim maǵan bir salaýat aıtsa, Alla oǵan on salaýat aıtady»,[3] – degen.

Úshinshiden, bul aıattan túsinetinimiz, kimde-kim salaýat aıtsa, Allanyń salaýatymen dóp túsetindigi. Sonymen qatar, adam perishtelerden ónege alyp amal jasaǵan bolady.

Salaýat sózi sońǵy kezderi dinı ortalarda ıgilik dep aýdarylyp júr. Iaǵnı, «sallallahý áleıhı ýá sállám» degen salaýat túrin «Allanyń sálemi men ıgiligi» bolsyn dep qoldanýda. Bul aýdarma óte ádemi aýdarma jáne de salaýattyń maǵynasyn barynsha asha túsedi. Sebebi joǵaryda aıtylǵan salaýattyń túrleriniń bári de ıgilik. Meıli ol Alladan, meıli perishteden, meıli adamnan bolsyn, salaýat aıtýshy qashan da ıgilikke keneledi.

Salaýattyń artyqshylyǵy týraly hadısterge kirispes buryn Abdýlla ıbn Amr ıbn Astyń (r.a):

 من صلى على النبي صلى الله عليه وسلم واحدة صلى الله عليه وملائكته سبعين مرة

«Kim Paıǵambarǵa (s.ǵ.s) bir salaýat aıtsa, perishteler oǵan jetpis ret salaýat aıtady»,[4] – degenin atap óteıik. Joǵaryda perishteleriń salaýaty adam úshin keshirim suraýy ekenin aıtqan bolatynbyz. Al, endi bir ret salaýat aıtý óz kezeginde perishtelerdiń jetpis ret keshirim suraýyna sebep bolady eken.

Taǵy bir sahıh rıýaıatta salaýattyń artyqshylyǵyn kórsetken Paıǵambar (s.ǵ.s):

من صلى علي صلاة واحدة صلى الله عليه عشر صلوات، وحط عنه عشر خطيئات، ورفعت له عشر درجات

«Kim maǵan bir salaýat aıtsa, Alla oǵan on salaýat aıtady, on qatesi keshiriledi, on dárejege kóteriledi»,[5] – degen. Bul hadıs –Paıǵambardy (s.ǵ.s) jaqsy kórgen árbir adam úshin úlken súıinshi. Sebebi Paıǵambardy (s.ǵ.s) jaqsy kórip, Oǵan (s.ǵ.s) salaýatpen jaqyndaý – Allaǵa da jaqyndaýdyń bir joly. Bul maǵynany qýattaıtyn «Kim maǵan boıusynsa – Allaǵa boıusynǵany» degen syndy basqa da hadıster bar.

Sonymen qatar, bir álsiz hadıste bul aıtylǵan nárselerge qosymsha «on quldy azat etkendeı bolady» degen qosymsha aıtylǵan. Desek te bul maǵynany senimdi jolmen jetken Ábý Bákirdiń (r.a):

الصلاة على النبي -صلى الله عليه وسلم- أفضل من عتق الرقاب

«Paıǵambarǵa (s.ǵ.s) salaýat aıtý – qul bosatqannan haıyrly», – degen sózi qýattaı túsedi.

Jáne de Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s) jasalǵan salaýat qııamette Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) shapaǵat etýine dáneker bolady. Buǵan Paıǵambar (s.ǵ.s):

من قال اللهم صل على محمد وأنزله المقعد المقرب عندك يوم القيامة وجبت له شفاعتي

«Kimde-kim «Ýa, Alla! Muhammedke ıgilik jasa da, qııamette Ózińe jaqyn et» dep aıtsa, oǵan meniń shapaǵatym ýájip bolady»,[6] – degen syndy hadısteri kýá.

Al, kimniń salaýaty kóp bolsa, ol jan aqyrette Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s) kórshi bolady. Bul týraly Alla elshisi (s.ǵ.s):

أولى الناس بي يوم القيامة أكثرهم علي صلاة

«Qııamette maǵan eń jaqyn adam – maǵan kóp salaýat aıtqan adam»,[7] – degen.

Qazaq jurtshylyǵy úshin ásilinde salaýat túsinigi múldem beıtanys uǵym emes. Sebebi, atalarymyz baryna shúkir etip, joǵyna sabyr etip: «barǵa qanaǵat, joqqa salaýat» dep, únemi ıgi tilekte bolǵan.

Islam ǵulamalary da «salaýat duǵasynyń Alla aldynda orny erekshe, Alla ony qaıtarmaıdy» dep bilgen. Sol úshin de duǵalaryn salaýatpen bastap, salaýatpen támamdaǵan.

Biz de osy ǵulamalardyń jolyn úlgi etip salaýatpen bastalǵan bul berekeli maqalany salaýatpen támamdaımyz.

Ardaqty elshige Allanyń sálemi men ıgilikteri bolǵaı!