Qutylýdyń joly qandaı?

Samarqand ólkesinde dúnıege kelgen əıgili ǵalym Fýdaıl ıbn Iıadty (107-187 h.) sol zamandaǵy jurtshylyq «Abıdýl haramaın» (qasıetti Qaǵba men Paıǵambar (s.ǵ.s.) meshitinde qulshylyq etýshi) dep ataıtyn edi.

Birde atalǵan ǵalym kúnəǵa batqan bir kisiden:

– Qansha jasty ótkerdińiz? – dep suraıdy.
– Alpys  jasty ótkerdim.
– Alpys jyldan beri Rabbyńyzǵa qaraı júrip, endi Onymen jolyǵaıyn dep qalǵan ekensiz.
– Alladan keldik, əri Oǵan qaıtýshymyz (Innə lılləhı ýa ınnə ıləhı rojıǵýn), – dep kúrsindi əlgi kisi.

Osy sətte Fýdaıl ıbn Iıad: «Innə lılləhı ýa ınnə ıləhı rojıǵýn» sóziniń təpsirin bilesiz be?! Kimde-kim ózin Allanyń quly ekenin jəne Oǵan qaıtatynyn bilse, Onyń quzyrynda turatynyn bilsin! Al, kim Onyń aldynda turatynyn bilse,  mindetti túrde suraqqa alynatynyn bilsin! Al, kim suraqqa tartylatynyn bilse, suraqtyń jaýabyna əzirlensin!»

Osy sózdi estigen əlgi adam: «Qutylýdyń joly qandaı?» – dep surady. Iıad: «Ol ońaı», – dedi.
«Qandaı endi?»  dep qaıta suraǵan kisige Iıad: «Alda qalǵan  ǵumyryńyzda jaqsylyqqa umtylyńyz, sol kezde ótken ómirińizdegi kúnəlar keshiriledi Eger siz qalǵan ǵumyryńyzda jamandyqtan tyıylmasańyz, ótken jəne qalǵan ómirińizdegi kúnəlardy qosa arqalap, jaýapqa tartylaryńyz anyq», – dep eskertedi.

Allanyń əmir-tyıymdaryn elemeı, kúnaǵa batqan kisige bergen Fýdaıl ıbn Iıadtyń bul keńesi aıat-hadısten quralǵany anyq. Ənəs ıbn Məlıkten (r.a.) jetken hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.):

" إِذَا تَابَ الْعَبْدُ مِنْ ذُنُوبِهِ أَنْسَى اللَّهُ حَفَظَتَهُ ذُنُوبَهُ ، وَأَنْسَى ذَلِكَ جَوَارِحَهُ وَمَعَالِمَهُ فِي الأَرْضِ ، حَتَّى يَلْقَى اللَّهَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَيْسَ عَلَيْهِ شَاهِدٌ مِنَ اللَّهِ بِذَنْبٍ

«Eger qul istegen kúnəlary úshin shynaıy təýbege kelse, Alla amaldy jazýshy perishtelerge kúnəlaryn umyttyryp qoıady. Sondaı-aq,  aǵza-múshelerine de umyttyryp, Allamen jolyqqanǵa deıin əlgi kúnəniń jer betinde əseri qalmaıdy. Sóıtip Allanyń aldynda sol kúnəǵa birde bir kýəlik etýshi tabylmaıdy», – degen.

Sondaı-aq, «Fýrqan» súresiniń 70-shi aıatynda Alla Taǵala:

إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا 

«Biraq kimde-kim táýbe qylsa, sondaı-aq kim ıman keltirip, izgi is istese, mine Alla olardyń jamandyqtaryn jaqsylyqtarǵa aýystyrady. Alla óte jarylqaýshy, erekshe meıirimdi», – dep súıinshileıdi.

Nurlan Ramazan
«Məýaqıf ýa ǵıbar» kitabynan aýdaryldy.