PERIShTELERDIŃ EREKShELIKTERI
Perishteler nege kózge kórinbeıdi, olardyń bolmysy qandaı? Bul jaıynda Quran men hadısterde ne aıtylǵan?
Bir hadıste bylaı delingen:
«Perishteler nurdan, jyndar tútinsiz ottan, al adamdar bolsa Qurandaǵy senderge aıtylǵan nárseden (balshyqtan) jaratylǵan».
Demek, perishteler nurdan jaratylǵandyqtan kózge kórinbeıdi. Sonymen qatar adam balasynyń kórý múmkindiginiń shekteýli ekendigi de belgili. Tipti biz óz bolmysymyzdy da, rentgen sekildi túrli sáýelerdi de jalań kózimizben tolyqtaı kóre almaımyz. Sondyqtan perishtelerdiń jaratylysyn, olardyń kózge kórinbeý ereksheligin ózimizdiń shekteýli múmkindikterimizben baǵamdap olardyń bar ekendigine kúmán keltirýdiń asa orynsyz ekeni haq.
Kóz kóp nárseni kóre almaǵanmen keıbir nárselerdiń shúbásiz bar ekenine senetin qanshama nárse bar. Máselen adamnyń aqyl-oıy, rýhy t.b. Demek kózdiń kórý aıasy shekteýli. Onyń kóre almaǵan nárselerin joqqa shyǵara almaımyz degen sóz.
Perishteler – pák jaratylystar, olarda kúná ataýly, tákapparlyq, renish tárizdi pendelik qylyqtar bolmaıdy. Bar mindetteri – Allanyń ámirlerin múltiksiz oryndaý. Olar áýel basta, qandaı maqsatpen jaratylǵan bolsa, tek sony ǵana atqarady. Iaǵnı olar, basqa jaratylystar tárizdi Allaǵa qulshylyq etip, Onyń ámirin oryndaıdy jáne eshqandaı astamshylyq áreketterge barmaıdy. Bul jaıly Quranda: «…Olar Allanyń buıyrǵan nárselerine qarsy shyqpaıdy jáne ne buıyrylsa sony qaltqysyz oryndaıdy», – delingen. Bul – perishtelerge tán ulyq qasıet.
Perishtelerdiń rýhanı dárejesi de turaqty. Olar ǵıbadat barysynda rýhanı lázzat alatyn Allanyń tańǵajaıyp jaratylysy. Bul aqıqat Quranda:
«…Onyń janyndaǵylar (perishteler) Uly Jaratýshylaryna ǵıbadat jasaýdan pańdanbaıdy jáne sharshamaıdy. Olar jalyǵyp, sharshamastan kúndiz-túni Allany pákteıdi»,– dep baıandalady.
Keıbir perishteler jerdegi kórkem sózder men amaldardy Alla Taǵalaǵa jetkizip otyrady.
Perishtelerge aspan men jerdiń arasyn kózdi ashyp-jumǵansha aralap shyǵý eshbir qıyndyq týǵyzbaıdy. Quranda Allanyń quzyryna (Arshyna) perishteler men rýhtardyń bir-aq kúnde (ol bizdiń jyl sanaýymyzben elý myń jyldyq qashyqtyq) shyǵatyndyǵy aıtylady.
Bunymen qosa Allanyń ulylyǵy men tylsym syrlaryn, basqa da sıpattaryn perishteler adamdarǵa qaraǵanda áldeqaıda artyq biledi. Biraq, bir qyzyǵy, adamnyń deńgeıi men mártebesi perishteden bir saty sonda da joǵary turady. Nege? Óıtkeni joǵaryda aıtyp ótkenimizdeı perishtelerdiń dárejesi turaqty bolǵandyqtan ne artyp, ne kemimeıdi. Sonymen qatar olarda nápsi bolmaıdy. Al adam balasyna máńgilik óz nápsisimen kúresý tán. Nápsisin tolyqtaı tizgindegen jandardyń ǵıbadatta perishteden de bıik deńgeıge jetý múmkindigi bar. Eger pende Allanyń ılahı ámirlerine moıynsunbaı nápsiniń jeteginde ketken jaǵdaıda dárejesi quldılap haıýannan da tómen bolmaq. Bul máseleniń mánin Quran kárim:
«Rasynda adam balasyn kórkem beınede jarattyq. Sosyn ony tómenderdiń eń tómenine tastadyq. Biraq ıman keltirip, salıhaly amal jasaǵandar basqa. Olarǵa túgesilmeıtin syılyq bar», – dep ashady.
Adam únemi júris-turys, minez-qulqyn ásemdep jaqsylyqqa umtylýy kerek. Boıyndaǵy pasyq minezderden arylyp, júregine jaqsylyqty uıalata bilgen adamnyń Allanyń aldynda júzi jarqyn bolady. Al nápsiniń qulyna aınalǵandar eki dúnıede de jaqsylyq kórmeıdi.
Qalmahan Erjan
