PERIShTELER BASQA BEINEGE ENE ALA MA?
Perishteler Allanyń qudiretimen túrli pishinge ene alady. Islam ádebıetterindegi túrli derekterde paıǵambarlardyń olardy shynaıy jáne ózge de beınelerde kórgendikteri baıan etiledi.
Máselen, Quran kárimniń «Ánkabýt» súresinde:
(Ibrahım): «Árıne, onda Lut ta bar» dedi. (Elshiler): «Ol jerde kimniń bolǵanyn jaqsy bilemiz. Artta qalyp apatqa ushyraıtyndardyń qatarynda bolýyna úkim etilgen áıelinen bólek Ony jáne úı-ishin álbette qutqaramyz» dep, perishtelerdiń Lut paıǵambarǵa kelgendigi aıtylýda. Perishteler oǵan symbatty jas jigit beınesinde keldi. Óz qaýymynyń arsyzdyqqa salynǵanyn jaqsy biletin Lut paıǵambar bular meni «qonaqtarymnyń aldynda da jerge qaratpas pa eken» dep qatty qysylady. Bul oqıǵa Quranda bylaı baıandalady:
«Elshilerimiz (jas jigitter beınesinde) Lutqa kelgende (eliniń sumdyǵyn oılap) qynjylǵan ol kóńili jabyrqap: «Bul bir aýyr kún» dedi. Qaýymy oǵan júgirisip keldi. Sondaı-aq olar burynnan da jaman ister isteıtin edi. (Lut ǵ.s.) «Áı halqym! Myna qyzdarym, olar sender úshin (nekelesip alsańyzdar) anaǵurlym tazaraq. Endi Allahtan qorqyńdar! Qonaqtarymnyń aldynda meni uıatqa qaldyrmańdar. Aralaryńda bir de bir esti kisi joq pa?» dedi. (Luttyń ǵ.s. «myna qyzdarym» degeni, sol eldiń áıelderi edi. Óıtkeni paıǵambar sol úmbettiń ákesi ispetti.)
Olar: «Qyzdaryńda jumysymyz joq. Rasynda sen bizdiń neni qalaıtyndyǵymyzdy jaqsy bilesiń» dedi. (Lut ǵ.s.) «Átteń! Senderge tótep berer kúshim bolsa, ne bir myqty bekiniske panalasam» dedi. (Elshiler): «Áı, Lut! Rasynda biz Rabbyńnyń elshilerimiz. Olar tap qazir saǵan soqtyǵa almaıdy. Dereý túnniń bir mezgilinde úı-ishińmen jónel, jubaıyńnan basqa eshkim artta qalmasyn. Óıtkeni, elińe keletin apat oǵan da jetedi…» dedi».
Lut paıǵambardyń qaýymy tym shekten shyqqan edi. Qatty azǵyndaǵan olarda gomoseksýalızm úırenshikti ádetke aınalǵan bolatyn. Kúnáǵa belsheden batqan qaýymǵa jaza retinde apat jiberip, eldi-mekenderin joımas buryn Allah taǵala áýeli Lut paıǵambarǵa perishteler arqyly habar saldy. Bul perishteler jas jigit beınesinde Lut paıǵambarǵa kelip, oǵan ózine jaqyn adamdarmen qaladan shyǵyp ketýdi eskertti.
Jábireıil perishte adam beınesinde Márııam anamyzǵa da kóringen. Quranda bul oqıǵa bylaı baıandalady:
«(Muhammed ǵ.s.) Qurandaǵy Márııamdy aıtyp ber. Sol ýaqytta ol qulshylyq pen tereń oıǵa batý úshin adamdar men óziniń arasyna shymyldyq tartyp ǵıbadathananyń shyǵys jaǵyndaǵy bir orynǵa jekelenip bardy. Sondaı-aq oǵan rýhymyzdy (Jábireıildi) jiberdik te ol, oǵan tolyq adam beınesinde kórindi».
Márııam: «Men senen (saqta dep) Allaǵa sıynamyn. Eger sen taqýa bolsań (maǵan tıme!)» dedi.
(Rýh): «Men saǵan bir taza bala berýge jiberilgen Rabbyńnyń elshisimin» dedi.
(Márııam): «Maǵan bir adam juǵyspasa, sondaı-aq jaman júristi bolmasam boıyma qalaısha bala bitedi?» dedi.
(Rýh): – Ol solaısha, – dedi. Óıtkeni, Rabbyń: «Bul maǵan ońaı. Óıtkeni Biz Ony (týylýymen) adamdarǵa (qudirettiligimizdi) ap-aıqyn ıshara jáne dálel ári (elshiligimen) tarapymyzdan bir nyǵmet etemiz. Bul bitken is edi» dedi.
Perishteler dál osy beınede Zákárııa paıǵambarǵa da kelgen edi. Olar onyń jaqynda Iahııa esimdi uldy bolatynyn bildirip súıinshiledi. «Zákárııa hujyrada namaz oqyp turǵanda, perishteler oǵan: «Rasynda Alla Taǵala saǵan Alladan bolǵan ámirdi (Isany ǵ.s.) rastaýshy, el aǵasy, nápsisine ıe, ıgilerden bir paıǵambar bolatyn Iahııamen qýanyshqa bóleıdi», – dep daýystady».
Qurandaǵy bul oqıǵalar perishtelerdiń adam beınesinde kóringendigi jaıly birden-bir shynaıy derekkózder bolyp tabylady. Perishteler kez-kelgen beınege ene alatyndyǵy sonshalyq, adamdar olardy kóp jaǵdaıda ajyrata almaı qalyp jatady. Buǵan Ibrahım (ǵ.s.) paıǵambarǵa da olardyń adam beınesinde kelgendigi dálel.
Perishtelerdiń elshilik qyzmeti tek habar jetkizýmen nemese paıǵambarlarǵa ýahı ákelýmen ǵana shektelmeıdi. Perishtelerdiń soǵystarda musylmandarǵa qoldaý kórsetkendigi Quran kárimde baıan etiledi. Islam tarıhynda Bádir shaıqasynyń erekshe orny bar. Sondyqtan bul aıtýly shaıqasqa qatysqan perishtelerdiń osy shaıqasqa qatysqan sahabalardyń basqa sahabalardan ózindik artyqshylyǵy bolǵany sııaqty basqa perishtelerden artyqshylyǵy bar. Osy qan quıly shaıqasqa qatysyp, perishtelerge qolbasshy bolǵan Jábireıildiń ózi edi. Bádir shaıqasynda jaý jaǵynyń sany myń, musylmandar jaǵy bar bolǵany úsh júz kisi edi. Alaıda, kómek surap jalbarynǵan musylmandardyń tilegin aıaqsyz qaldyrmaǵan Allah taǵala myńdaǵan perishtelerin jiberetindigin bildirdi. Quranda bul máselege qatysty: «Sol ýaqytta Rabbylaryńa jalbarynýda edińder. Sonda Ol: Shynynda senderge ergen myń perishtemen kómek etemin dep tilekterińdi qabyl etti»; «Sender (qarý, san jáne kólik jóninen dushpannan óte) az ári álsiz bolǵanda Allah senderge Bádirde jeńis syılady. Olaı bolsa Allaǵa qarsy kelýden saqtanyńdar, shúkir etken bolarsyńdar. Sol sátte sen múminderge: «(Kókten) úsh myń perishte túsirip, Rabbylaryńnyń senderge járdem berýi jetkilikti emes pe?» dediń. Árıne, eger sabyr etseńder, saqtansańdar sondaı-aq jaý dereý osy araǵa jetip keletin bolsa, Rabbylaryń senderge bes myń belgileýli perishtelermen járdem etedi»,– delindi.
Bádir shaıqasynda Zúbáır ıbn Áýýámniń basynda sary sálde bar edi. Bir qyzyǵy búkil perishteler de bastaryna sary sálde oranǵan pishinde edi. Zúbáırdiń Bádir shaıqasyndaǵy batyrlyǵyna kýá bolǵan paıǵambarymyz: «Perishtelerdiń sary sálde taǵyp Zúbáır ıbn Áýýámniń beınesinde túskenderin kórdim», – deıdi.
Uhut shaıqasyna baılanysty da osyny aıtýǵa bolady. Paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám) ıslam týyn Mýsǵab ıbn Umáırǵa ustatqan edi. Alaıda bul shaıqasta Mýsǵabtyń eki qolyn ıbn Qáımá degen múshrik qyrqyp tústi. Osy ýaqytta basqa bir sahaba jetip kelip týdy alyp kún batqansha shaıqasty. Bul – Mýsǵabtyń beınesine engen perishte edi. Paıǵambarymyz «Mýsǵab!» dep daýystaǵanda, ol «Men Mýsǵab emespin, ýa, Rasýlallah!» dep jaýap berdi. Mýsǵab ıbn Umáırdiń sheıit bolǵanyn ańǵarǵan Alla Rasýlynyń (sallallahý aláıhı ýá sállám) kózine jas úıirilip:
«Múminderdiń arasynda (Rasýlallahpen birge bolatyndyqtaryna) Allaǵa bergen sózderinde berik bolǵan qanshasy bar. Olardyń keıbireýleri bergen ýádelerinde tolyq turyp sheıit boldy. Keıbireýleri de osyndaı jaqsylyqty kútýde. Olar ýádelerinen taımady» degen aıatty oqydy.
Júbáır ıbn Mýtım (r.a.): «Húnáında áskerler shaıqasýda edi. Biz Alla elshisimen birge edik. Sol kezde kókten qara tústi kıim kıgen adamdar túse bastady. Múshrikter men bizdiń ortamyzda turdy. Shaıqas alańynda qaptap ketti. Sońynda múshrikter jeńiliske ushyrady. Kókten túskenderdiń perishteler ekenine esh kúmánimiz joq», – degen.
Hándák shaıqasynyń eń aýyr sáti edi. Paıǵambarymyz kókke qol jaıyp duǵa jasady. Sol kúni tún ortasy Jábireıil perishte paıǵambarymyzǵa kelip birazdan keıin Allanyń qatty daýyl turǵyzyp, dush-pan áskeriniń byt-shytyn shyǵaratyny jaıly súıinshi habar jetkizdi. Paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám) Jábireıil perishteniń ákelgen habaryn estı sala Uly Alla Taǵalaǵa madaq aıtyp shúkirshilik etti.
Shaıqasta «Ýa, ıman keltirgender! Allanyń senderge bergen jaqsylyǵyn, nyǵmetin (kómegin) umytpańdar. Bir kezderi senderge shabýyl jasap, biz senderge (kómek retinde) olarǵa (jaýǵa) qarsy daýyl soqtyryp, sender kóre almaıtyn áskerler (perishteler) jiberip edik. Alla – istegenderińniń bárin kórýshi», –degen aıattar tústi.
Osylaısha perishteler adam keıipinde kelip musylmandarǵa qıyn-qystaý kezeńde kómektesken bolatyn. Bul shyndyq Quran aıattary jáne hadıs sháriptermen tolyqtaı qýattalǵan. Osylarǵa qosymsha myna oqıǵalardy da aıta keteıik.
Ásili perishtelerdi tolyqtaı óz beınesinde kórý ekiniń biriniń mańdaıyna jazylmaǵan. Tek paıǵambarymyz Muhammed (sallallahý aláıhı ýá sállám) qana Jábireıil perishteni alǵash ret ýahı ákelgende jáne Mıǵrajda «Sıdratýl mýntáhanyń» (jumaq bulaǵynyń túbinen ósip shyqqan aǵash) janynda óz beınesinde kórgen delinedi. Quranda:
«Rasynda ol, ony ashyq kókjıekte kórdi»;
«Rasynda ol Jábireıildi ekinshi ret kórdi. Sıdratýl Mýntáhanyń janynda», – deıdi.
Keıbir málimetterde paıǵambarymyzdyń Jábireıil perishteni kóbine Dyhııa ıbn Halıfa ál-Kálbı (50/670-?) (r.a.) atty sahabanyń beınesinde de kórgendigi aıtylady.
Haziret Omar, Abdýllah ıbn Abbas, Ýsama ıbn Záıd, Harıs syndy sahabalar, Aısha anamyz ben Ýmmý Sálama da Jábireıil perishteni Dyhııa esimdi sahaba beınesinde birneshe ret kórgendikterin baıan etedi.
Birde Jábireıil perishte sahabalarymen otyrǵan paıǵambarymyzǵa aq kıim kıgen jolaýshy keıpinde kelip, kópshiliktiń kózinshe bylaı degeni myna hadıste baıandalady:
«Ýa, Muhammed! Islam degenimiz ne?», – dep suraıdy. Paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám):
– Islam, Alladan basqa qudaıdyń joq ekenine, Muhammed Onyń quly ári elshisi ekenine kýálik etý. Namaz oqý, zeket berý, Ramazan aıynda oraza ustaý, shamasy kelse qajylyqqa barý, – dep jaýap qaıtardy. Álgi kisi buny estigende:
– Ras aıtasyń, – dedi.
Biz onyń ózi ári surap, ári jaýabyn da ózi rastaǵanyna tańyrqadyq. Munan soń álgi kisi:
– Iman degenimiz ne?, – dep suraǵyn jalǵastyrdy. Muhammed paıǵambar (sallallahý aláıhı ýá sállám):
– Allaǵa, Onyń perishteleri men kitaptaryna, paıǵambarlaryna jáne aqyret kúnine, taǵdyrdyń jaqsysy men jamanyna sený, – dedi. Jolaýshy taǵy da:
– Ras aıtasyń, endi ıhsan degen ne?, – dedi. Paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám):
– Ihsan – beıne bir Allany kórip turǵanyńdaı Oǵan kulshylyq etýiń. Sebebi, sen Ony kórmeseń de, shúbásiz, Ol seni kórýde.
– Qııamet qashan bolady?Paıǵambarymyz:
– Suralǵan adam suraýshydan artyq bilmeıdi, – dep edi, sonda álgi kisi:
– Kúńnen qojaıyn týady. Sen jalańaıaq kedeılerdiń bıik úıler salǵanyn kóresiń, – dep aqyret kúniniń belgilerin aıtyp berdi.
Jolaýshy ketkennen keıin az ýaqyt ótken soń paıǵambarymyz:
– Ýa, Omar! Sen álgi kisiniń kim ekenin bilesiń be?», – dedi. Men:
– Alla jáne Onyń elshisi biledi, – dep jaýap berdim. Paıǵambarymyz (sallallahý aláıhı ýá sállám):
– Shyn máninde ol senderge dinderińdi úıretýge kelgen Jábireıil perishte bolatyn – dep, máseleniń mán-jaıyn uǵyndyrǵan edi. Sahabalar sonda ǵana adam keıpinde kelgen álgi kisiniń perishte ekendigin bilip qatty tańdandy.
Saǵd ıbn Ábı Ýaqqas (r.a.) rıýaıat etken hadıste:
«Uhud kúni Alla elshisiniń oń jáne sol jaǵynda jaýmen arpalysyp júrgen aq kıimdi eki kisini kórdim. Olar buryn-sońdy baıqamaǵan adamdarym. Ásili olar Jábireıil men Mıkaıl atty perishteler bolsa kerek», – deıdi.
Ábý Sýfııan ıbn Harıs bolsa, Bádir kúngi shaıqasta kók pen jerdiń arasynda aq kıimdi áskerlerdi kórgendigin aıtqan.
Perishteler as-aýqat ishe me?
Perishtelerdiń ómirinde iship-jeý, juptasý, úılený degen adamdarǵa tán jaǵdaıattar bolmaıdy. Sebebi, olardyń ómir súrý sharttary bizden múlde bólek. Perishtelerdiń iship-jemeıtindigin, bas qurap úılenbeıtindigin ıslam ǵulamalary tegis quptaǵan.
Perishtelerdiń jaratylysy nurdan bolǵandyqtan olardyń qajettilikteri de tek rýhanı turǵydan ólshenedi. Olar únemi qulshylyq jasap Allany eske alý arqyly rýhanı lázzat alady.
Buǵan dálel retinde joǵaryda Ibrahım paıǵambarǵa kelgen kezdegi bolǵan oqıǵaǵa toqtalǵan durys.
Perishteler adam keıpine enip oǵan kelgen kezinde, Ibrahım paıǵambar qonaqjaılyq ádetimen dereý dastarhan jaıdy. Aldaryna dám tartsa da qonaqtardyń dastarhanǵa qol soza qoımaǵanyn kórip boıyn úreı bıleı bastady. Quranda bul oqıǵa bylaısha baıandalady:
«Saǵan Ibrahımniń ardaqty qonaqtarynyń áńgimesi keldi me? Olar Ibrahımge kirgende «Sálem» dedi. Ibrahım de «Sálem, bógde qaýym» dep jaýap berdi. Dereý úıine baryp semiz buzaý (etin pisirip) ákeldi. Ony olarǵa jaqyndatyp «Jemeısińder me?» dedi. (Jemegendigin kórip) Olardan qorqa bastady. Olar «qoryqpa!» – dedi de, ony parasatty bir ulmen qýantty».
Taǵamnan aýyz tımegen qonaqtardan Ibrahım paıǵambar seskenip qalyp edi. Perishteler paıǵambardyń seskengenin baıqap:
«Qoryqpa, biz Lut qaýymyna jiberildik», – dedi. Ibrahım paıǵambar olardyń kim ekendigin sonda ǵana uǵynyp, kóńilin bılegen kúdikten arylǵan edi.
Qalmahan Erjan
