Ózińe qarap, Táńirińdi tany...

Shash, qas, kirpikterimiz

Shashtarymyz udaıy ósip otyrady. Shashtyń bulaı únemi ósýin kezdeısoqtyq dep qabyldasaq, nelikten shash tektes qastarymyz ben kirpikterimiz óspesten bir qalypty tur? Al bular da shash tárizdi udaıy ósip otyrsa, jaǵdaıymyz qalaı qıynǵa soǵar edi. Buǵan qosa kirpigimizdegi Estetıkaǵa, náziktikke, sulýlyqqa qarańyzshy, olar da kezdeısoq emes, basqa bir tylsy kúsh tarapynan ádeıi jasalǵandyǵyn ańǵarasyz. Al murnymyzdyń ishindegi túkterdi she? Onyń aýany jylytý, fıltrleý, odan da basqa qyzmetterin eskermesten, óz-ózinen, bostan-bosqa kezdeısoq ósip tur dep kim aıta alady?!

Tisterimiz

Tisterimizdiń ornalasý retin oılańyzshy. Aldyńǵy kúrek tisterimiz ótkir bolyp keledi. Al artqy azý tisterimiz jalpaq. Demek, kúrek tisterimiz jeıtin qoregimizdi qyrqyp, úzý úshin ótkir etip, al azý tisterimiz sol aldyńǵy ótkir tisterimizben qyrqyp, úzgen qorekterimizdi shaınap, úgitýge qolaıly jalpaq etip jaratylǵan. Eger barlyq tisimiz jalpaq nemese, kerisinshe, barlyǵy ótkir bolsa jaǵdaıymyz qalaı bolar edi?

Astyńǵy tister men ústińgi tisterdiń arasynda keremet bir úılesimdilik bar. Jaǵymyz jabylǵan ýaqytta astyńǵy tisterimiz ben joǵarǵy tisterimiz bir-birimen qabysady. Mysaly, azý tisimizdiń bireýi sál uzyndaý bolsa, tamaq jeý, sóıleý sııaqty keıbir isterimizdi esh aqaýsyz atqara alar ma edik?

Jas náreste sútpen ǵana qorektengendikten onda tis bolmaıdy. Biraq basqa qatty nárselermen qorektenetin shaqqa jetkende, dereý tisi ósedi. Tisterdiń óte sheber ornalasý retteri men bir-birimen úılesimdiligi jáne qajetine qaraı der kezinde ósý ýaqyty kezdeısoqtyq emes, Allanyń teńdessiz sheberligi men ár nársedegi dálme-dál esebi ekeni anyq.

Dúrsildegen júrek

Dúnıedegi eń keremet motor – kókiregińizdiń sol jaǵynda ornalasqan júregińiz. Júregimiz erekshe júıesimen, toqtaýsyz soǵýymen táýligine denemizdegi qandy 1000 ret tolyq aınaldyryp shyǵady eken. Júrek bir saǵatta ortasha kólemdi jeńil kólikti 1 metr joǵary kóteretindeı qýat bólip shyǵarady. Júrektiń qandy aıdaǵan kezde qoldanatyn kúshi óte qýatty. Osy kúsh arqyly qandy 3 metr bıiktikke ytqyta alady. Júrektiń eń bir erekshe qasıeti – ómir boıy úzdiksiz jumys isteýi. Osy turǵydan alǵanda, ony dúnıedegi toqtamaı, demalyssyz jumys isteıtin teńdessiz motor deýge bolady. Júrek – shamamen mınýtyna 70 ret, bir jylda 37 mıllıon reet soǵyp, únemi qozǵalysta bolatyn jalǵyz aǵza. Adamnyń orta ómiri boıynsha 2,5 mıllıard ret soǵa otyryp, 300 mıllıon lıtrdeı qan aıdaıdy. Uıyqtap jatqan ýaqyttyń ózinde júregimiz saǵatyna 340 lıtr qan aıdaıdy eken.

Alaqanyńyzdy qansha mınýt úzdiksiz ashyp-jumyp tura alasyz? Alaqan birneshe mınýttan keıin-aq talyp, bul áreketińizdi toqtatýǵa májbúr bolasyz. Al endi ómir boıy júregińizdi bir mezet toqtatpastan, denemizdiń túkpir-túkpirine saǵatyna júzdegen lıtr qandy aıdatqyzyp turǵan qandaı kúsh? Taǵy da kezdeısoqtyq pa? Joq álde...