Ótken ómirge esep berip júrmiz be?
Ómirimiz aǵyn sýdaı tez ótip bara jatyr. Qamshynyń sabyndaı qysqa ǵumyrymyz qalaı ótip jatqanyna az da bolsa nazar saldyq pa?
Muhammed ıbn Ýasıǵ degen kisiden: «Qalaı tań atyrdyńyz?» – dep suraǵanda, «Kún ótken saıyn aqyreti jaqyndap kele jatqan kisiniń jaǵdaıy qandaı bolýy múmkin?» – dep jaýap bergen eken.
Dáýit át-Taıı: «Kúndiz ben tún aqyret jolyndaǵy aıaldamalar ispetti. Adamdar sol aıaldamalarda alma-kezek toqtap, saparlarynyń sońyna da jetedi. Olaı bolsa, qolyńyzdan kelgenshe aıaldamalaryńyzdan azyq jınaýǵa tyrysyńyz», – deıdi.
Ertede ótken ǵalymdardyń biri dosyna bylaısha hat jazǵan eken: «Eı, dosym, sen bul dúnıede máńgi qalýdy oılasań, jańylysasyń. Sen árqashan áreket etýdesiń, sol áreketter seni ólimge qaraı jetekteýde. Ólim seni kútip tur, al dúnıe bolsa, seni sol ólimge berýge qazir-aq ázir tur. Árbir ótken kúnderiń saǵan qaıtyp kelmeıdi. Iá, ótken kúnderiń bul dúnıede qaıtyp kelmeıdi, al qııamet kúninde qaıtyp keletinin umytpa».
Shynymen de ótken kúnderimizben qaıta qaýyshatyn kún kelgende, qandaı kúıde bolamyz? Balalyq pen jastyqtyń, aldyn-artyn ańdamaǵan albyrt shaqtyń shylaýynda ótken kúnderimiz aqyrettiń kúninde qaıta kelip, jaǵamyzǵa jarmassa, qaı betimizben jaýap beremiz? Qaı jasaǵan amalymyzdy aldyna tartyp, shybyn janymyzǵa arasha izdeımiz? Osy jaıynda oılanyp kórdik pe?
Qııamettiń kúninde adam balasy bes nársege jaýap bermeı turyp, bir qadam da qımyldamaıtyny týrasynda hadıs bar. Olardyń ishinde ekeýiniń áýelgisi – ómirin qalaı súrgeni bolsa, ekinshisi – jastyq shaǵyn qalaı ótkizgendigi. Tutastaı adam ǵumyrynyń ishinen jalyndy jastyq shaǵynyń jaýaby bólek berilerin eskersek, qymbatty zamandastar, ótken ómirimizdi qalaı ótkizdik, alda qandaı josparlarymyz kútip tur? Sol josparlar bilimsizdik degen qarańǵylyqtyń qursaýynan qutylýǵa baǵyttalǵan ba, álde kóptegen adamdardyń ótkizip jatqan ómiri sııaqty qulqyn qurtyn toıyndyrýdan ǵana (qur bosqa iship-jeý men uıqydan ǵana) tura ma?
Al, endi jasy jer ortasyna jaqyndap, bolmasa qarttyqtyń aýylyna taıaý qalǵandardy qandaı oı tolǵandyrmaq?! Bıikke shyqqan adamnyń burylyp sońyna kóz tastaǵany sekildi ótken ómirine degen ókpesi men súıinishi de súzilip shyqpaı ma sondaıda? Ótken ómirinde qolyn mezgilinen kesh sermep, ókinishi ketpeı júrgenderge ıgiliktiń erte-keshi bolmaıtynyny bilgen abzal.
Shıblı ál-Mákkı degen kisi jasy 50-den asqanda ilim talap etý jolyna ynta-shyntasymen berilgen. Al Ábý Nasr Tammor degen kisi 60 jastan asqan soń baryp qana bilim izdeý jolyna bas qoısa da, talaı dúnıeler jazyp, ózi ómirden ótkenimen óshpes ónegeler qaldyrǵan.
Hasan Basrı (r.a): «Eı adam balasy, árıne, sen kóptegen kúnderden turasyń. Eger bir kúniń ótse, seniń deneńniń bir bólshegi de sol kúnmen birge ketedi», – degen eken. Qansha kúnimizdiń qalǵany tek qudiretti Allaǵa aıan. Jaratýshynyń bergen qysqa ǵumyryn saýap amaldarǵa toltyryp, eki dúnıede de baqytqa jetetin quldarynan etsin dep tileımiz.
Aıbek Shegebaı
