Orazada oryndaıtyn 10 amal
Bir izgi adam «Ramazannyń saýabynan qur qalý – búkil dúnıeniń ıgiligi men jaqsylyǵynan maqurym bolý» degen eken. Osy oraıda orazada oryndaıtyn on amaldy nazarlaryńyzǵa usynyp otyrmyz. Bul nasıhat áýeli ózime arnalady.
Quranmen dos bolý
Quran oqylǵan, oǵan amal etilgen úıde Allanyń bereketi ornaıdy. Ardaqty Paıǵambarymyz: «Úılerińizde Quran Kárimdi kóp oqyńyzdar...» dep ósıet etken. Óıtkeni, «Quran oqý – kóńildiń shıpasy» (hadıs).
Alla Elshisi Ramazan aıynda Qurandy birneshe ret hatym etetin. Qasıetti kitapty hatym etýmen qatar, jattaýǵa, oǵan amal etýge tyryssaq – nur ústine nur. Arapshadan oqı almaıtyn adam aýdarmasyn oqysa da saýap alady. Allanyń meıirimi keń, Ol keńshilik Iesi. Nıetke saı saýabyn beredi.
Túndi namazben ótkizý
Túngi namaz – júrektiń tynyshtyǵy, ekijúzdilik dertine shıpa, Allamen berik baılanys ornatatyn rııasyz qulshylyq.
«Túngi namazǵa asa mán berińder. Senderden aldyn ótken izgi adamdar ony únemi oryndap júretin. Túngi namaz Jaratýshyǵa jaqyndatady, jamandyqtaryńdy óshiredi jáne kúnáli iske barýǵa tosqaýyl bolady» (hadıs).
Ramazanda oqylatyn taraýyq namazyna tahajýd qosylsa – quba-qup.
Udaıy duǵada bolý
Duǵa – musylmannyń qorǵany. «Duǵa – ǵıbadattyń máni» (hadıs). Alla Taǵala «Múmın» súresiniń 60-aıatynda: «Menen surańdar. Tilekterińdi qabyldaımyn», – dep ýáde etken.
Tańǵy jáne keshki, juma jáne Qadir túninde, t.b. ýaqyttarda aıtylatyn duǵalarǵa mán berý qajet.
Bizdiń bir basymyzda qanshama problema tolyp jatyr. Onyń syrtynda otbasymyz, týǵan-týystarymyz, dos-jaran men kórshilerimiz úshin eki dúnıe ıgiligi tileıtin duǵamyz bar.
Ramazan – Jaratqannan jarylqaý tileıtin aı. Bir-birimizge duǵada bolaıyq. Alla Taǵala jer betinen juqpaly indetti joıyp, jaqsylyqta jolyǵýdy jazsyn. Elimiz ben jerimizdiń bereketi úshin de duǵa jasaýdy umytpaıyq.
Pitir sadaqasyn berý
Sadaqa – jamandyqty joıatyn amal, aınalamyzdaǵy kómekke zárý adamdardyń aqysy.
Pitir sadaqasy – Ramazan aıynda pendelikpen jasap qoıǵan qate-kemshilikterimizdiń óteýi, jetispeýshilik saldarynan kóńili jabyrqaǵan jarly-jaqybaılardyń aqysy. Basymyzdyń amanynda, qolda az-kem aqshanyń barynda pitir sadaqasyn berip, qoǵamǵa sharapatymyzdy tıgizeıik.
Sadaqa – dáýletimizdiń berekesin arttyratyn amal. Mal-múlik násip etken Allanyń jolynda jaqsylyq jasap, kóptiń tileýin nege almasqa?! «Senderdiń aralaryńdaǵy eń jaqsylaryń – adamdarǵa paıdaly bolǵandaryń» (hadıs).
Aýyzashar uıymdastyrý
Karantın kezinde toptasyp jınalýǵa bolmaıdy. Bul – saýap izdegen adamǵa tyǵyryqqa tirelý degen sóz emes. Bas múftı Naýryzbaı qajy Taǵanuly aýyzasharǵa ketetin qarjylaı shyǵyndy nemese azyq-túlikti kómekke muqtaj otbasylarǵa taratýǵa keńes berdi.
Asylynda qudaıy asqa, aýyzasharǵa tamaq taýyp jeýi muń bolǵan jandar shaqyrylady. Máselen, on adamǵa aýyzashar bergińiz keldi delik. Aýyzasharǵa ketetin aqshany solarǵa taratyp berseńiz de bolady. Allanyń qalaýymen on adamǵa aýyzashar bergenniń saýabyn alasyz. Hadıste aıtylǵandaı, musylmannyń nıeti amalynan qaıyrly.
Istıǵfar aıtyp, salaýat joldaý
Biz keıde zil sózben, jaǵymsyz minezben qanshama jannyń júregin jaralaımyz. Oıdan júırik dúnıe bar ma deseńshi?! Sanamyzǵa qanshama buzyq oılar keledi. Alla bizdi jaman oıymyzǵa baılanysty jazalaıtyn bolsa... Aıtýdyń ózi qorqynyshty. Teris oı men ǵaıbat sózimiz úshin keshirim suraýdyń eń qarapaıym úlgisi – «Alla meni keshirsin» dep ıstıǵfar aıtý.
Ardaqty Paıǵambarymyz Muhammedke (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) salaýat aıtý ýaıym men qaıǵydan aryltady. Alla Elshisine salaýat aıtýymyz – ózimizge amandyq pen bereke tileýimiz.
Sóz ben oıdyń orazasy adamdy taqýalyqqa tárbıeleıdi...
Tamaqty tejeý
Tamaqqa qatysty nasıhat aıtýǵa basqa-basqa men laıyqty emespin. Tamaq – nápsige eń unamdy dúnıeniń biri. Degenmen, Ramazan – az tamaq jep, kóp qulshylyq jasaýǵa tárbıeleıtin aı. Rasynda, kóp asaǵan kóp uıyqtaıdy. Kóp uıyqtaǵan kóp ıgilikten qur qalady. Aýyzashar tamaqqa toıyp alatyn sát emes. «Aýrý – astan» degen. Kóp jegen artyq salmaq jınaıdy. Artyq salmaq aýrý shaqyrady... Alla saqtasyn!
Ýaqytty júıeleý
Ramazanda árbir sát mańyzdy. Ýaqyt – múminniń nyǵmeti, ony izgi isterge arnasaq – dosymyz, bos ótkizsek – dushpanymyz. Bir sátte dosyńa da, dushpanyńa da aınalatyn ýaqytty qalaı paıdalaný – árkimniń óz tańdaýynda. Dosty tańdaıyq!
Orazada otbasyǵa kóńil bólý
«Sen saıasatpen aınalyspasań, saıasat senimen aınalysady» degen támsil bar. Osy sózdiń maǵynasyn «maıystyryp» aıtsaq: otbasy tárbıesimen aınalyspasań, bala-shaǵań senimen aınalysady. Rasynda, solaı. Bala-shaǵaǵa kóńil bólmeseń, tárbıesi nasharlap, seni bir kúni uıatqa qaldyrady.
Aýyzashar, sáresi otbasymen rýhanı suhbat qurýdyń sáýleli sáti emes pe? Sátti jiberip almaıyq. Ár sát – ǵanıbet...
Ózimizdi ózgertpesek...
Bir ǵulama «Ramazanshyl bolma, Qudaıshyl bol» degen eken. Rasynda, bir jutym sýdyń qadirin sezdirgen, sharıǵattaǵy tyıym bylaı tursyn, ruqsat etilgen isten nápsini tejeýdi úıretken orazadan keıin ózimizdi ózgertpesek endi uıat...
Bul aıtylǵan on amal bizdiń oıǵa kelgen dúnıeler. Oǵan qosam deseńiz – marhabat!
Aǵabek QONARBAIULY
