ÓLIMDI ESKE ALÝ...
Islamda «Rabyta-ı-máýt» degen uǵym bar. Iaǵnı, «ólimdi eske alý» dep atalady. Ólim, ólimdi eske alý – adamdy táýbesine keltiretin úlken bir nasıhatshy.
Ólim – kóp asqandy bir tosatyn aqıqat. Paıǵambarymyz (s.a.s.): «Dúnıe lázzatynan aıyqtyratyn ólimdi eske alyńdar», – deıdi. Iaǵnı, ólimniń júrekten dúnıege degen mahabbatty sýyryp alatyn kúshi bar degen sóz. Alla Elshisi (s.a.s.) taǵy bir hadısinde:
«Eger jan-janýar, haıýandar ólim jaıynda adamzat bilgendi bilse, aýyzdaryń semiz etke tımes edi», – deıdi. Iaǵnı, ólim jaıynda biz bilgendi qoradaǵy malymyz bilse, sony oılaýdan, ýaıymdaýdan, qaıǵyrýdan qom jınaı almaı, soǵymǵa kóterem soıar edik. Sol sebepti, ólimdi eske alý adamdy qaıǵyǵa, ýaıymǵa jeteleıdi.
Adam ólimdi umytsa, ýaıymsyz salǵyrttyqqa salynady. Al «ýaıymsyz salǵyrttyq» Abaı Qunanbaıuly aıtpaqshy, «áýeli – Qudaıdyń, ekinshi – halyqtyń, úshinshi – dáýlettiń, tórtinshi – ǵıbrattyń, besinshi – aqyldyń, ardyń, báriniń dushpany». Al «Qaryny toqtyq, ýaıymy joqtyq, azdyrar adam balasyn» (Abaı). Sondyqtan da, Paıǵambarymyz (s.a.s.) aqyrettiń ýaıymyn jep, qamyn ishý úshin ólimdi jıi eske alýdy keńes etken. Ólimdi kóp eske alatyn jandy Alla Rasýly (s.a.s.) «eń baı, eń qadirlige» teńegen. Adam ajaldy oılasa azǵyndyqqa aıaq baspas, kúnáǵa kóz salmas.
Ólim júrekterdi jumsartýshy, kózderge jas úıirýshi nasıhatshy. Sol sebepti de Paıǵambarymyz (s.a.s.): «Nasıhatshy jáne eskertýshi retinde ólim jetkilikti», – degen. Taǵy bir hadısinde Paıǵambarymyz (s.a.s.): «Qabirlerge zııarat etińder. Óıtkeni qabirlerdi zııarat etý aqyretti esterińizge salady» deıdi.
Shyndyǵynda, tarıhta júregi dúnıege aýyp bara jatqanda, óziniń qabirin qazyp alyp, ishinde túnep shyǵatyn musylmandar da ótken. Ne bolmasa, shyǵaryp jatqan janazany kórse, óziniń janazasyn shyǵaryp jatqandaı sezinip, ǵıbrat alatyndar da bolǵan. Endeshe ólimnen buryn ólimdi eske alý –ol qandaı ǵanıbet deseńizshi. Tipti taýsylmas baqyt ta sol – ólimdi jıi eske almaq.
Olaı bolsa, álgi ólimdi jıi-jıi eske alý arqyly Alla Taǵalaǵa jaqyndap, mártebeń asqaqtaı túsetini anyq. Sonda ǵana máńgilik ómirdiń shynaıy tirshilik ıesi atanyp, shúkir etken qulǵa, hám paıǵambar úmmetine aınalaryńyz sózsiz.
