Namaz tastap ketpeý úshin... (keńester)

Namazyn aıalaǵysy keletin, eń uly qulshylyqtyń ózin tastap ketýinen qorqatyn musylman baýyrlarymyz úshin paıdaly keńester:

Kúnádan tyıylý.

Kúná adamdy taǵat-ǵıbadattardan maqrum etedi. Júrekti óltiredi. Kúná artqan saıyn onyń qarsysyndaǵy taǵat-ǵıbadattar kemı beredi. Pende namaz oqyǵandaǵy, Quran oqyǵandaǵy lázzattarynan ajyraıdy. Imannyń táttiligin joǵalta bastaıdy. Namazda Rabbysynan bolǵan qorqynyshtardy joǵaltady. Júregi qataıyp, kózinen jas tambaıtyn bolady. Al, adam kúnádan alystasa bul nárseler kerisinshe bolady. Kim taǵat-ǵıbadatqa berilip, haram isterden tyıyla bastasa, Alla ony tárk etken nársesinen de artyqsha nársege jolyqtyryp, ony ıman lázzattarymen, ǵıbadat lázzattarymen baqytty etip qoıady.

Salıhaly adamdarmen joldas bolý, Alla eske alynatyn májilisterge qatysý.

Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Adamnyń jaqsy dosy qaı dinde bolsa, ol da sol dinde bolǵany, sondyqtan, adam dostasaıyn dep jatqan adamyna muqııat zer salsyn»,[1] – degen. Orta –  adamnyń júregine, tárbıesine, minez-qulqyna áser etedi. Alla eske alynatyn ortalar, únemi kórkem nasıhat aıtatyn adamdar sizdiń ımanyńyzdyń kúsheıýine, bilimińizdiń artýyna sebep bolady. Mundaı ortadan shaıtandar da alys bolady. Qulshylyqta ózińizden joǵarylarǵa qarap, alǵa qaraı umtylasyz. Hadıste: «Jaqsy dos pen jaman dostyń mysaly átir satýshy men kórik basýshy sekildi. Átir satýshy saǵan átirin syıǵa beredi nemese odan átir satyp alasyń nemese jaqsy ıiste bolasyń. Al, kórik basýshynyń qasynda ne kıimińdi kúıdiresiń, ne sasyq ıiste bolasyń»,[2] – delingen. 

Iaǵnı, jaqsy ortada otyrǵan adam boıyna tek jaqsylyqtardy jınap shyǵady. Al jaman orta ımanyna keri áserin tıgizedi. Islamdaǵy baýyrlastyq – bir Allaǵa qulshylyq etýden keıin atalatyn úlken ǵıbadat. Alla razylyǵy úshin jaqsy kóretin baýyrlaryńyzdyń bolýyna kóńil qoıa bastańyz. Baýyrlastyq bolsa din ósedi.

Namazdy tastamaýǵa tyrysý.

«Báribir qaza bolady» dep qol silteı salmaı, sońǵy múmkindik qalǵansha der kezinde oqýǵa tyrysý, úlgermeseńiz ýaıymdaý, ózińdi kinálaý, jegideı jeý, nemquraılylyq tanytpaý – namaz oqylmaı qalǵanda júregi selt etpeıtindeı kúıge ushyramaýǵa múmkindik beredi. Sharıǵat namazdy sebepsiz oqymaýǵa ruqsat etpeıdi. Sebep degenimiz – múmkindik bolmaı qalǵanda oqymaı qoıý emes. Bizdiń baratyn toı-jıyndarymyz, qyzmetimiz, túrli kezdesýler – namazdy qaza qylýǵa sebep bola almaıdy. Tyrysqan adamǵa Alla Taǵala múmkindikti berip qoıady. Hadıste: «Kim bir namazdy umytsa ne uıyqtap qalsa, esine túsken kezde oqysyn. Onyń basqa óteýi joq»,[3] – delingen. Iaǵnı, tek eki jaǵdaı ǵana kórsetilgen.

Islam sizdiń nemese bizdiń oıymyzdan, kóńil qalaýymyzdan turmaıdy. Bul álemderdiń Rabbysynyń dini bolǵandyqtan, neniń durys, neniń burys ekendigin Iesi ǵana sheshedi. Bizge unamaǵan nárse din boıynsha durys degen sóz emes. Qulshylyq Allaǵa unamdy ma, unamsyz ba degen saýaldyń jaýaby arqyly anyqtalady: «Allanyń týra jolynsyz kóńil qumarlyǵyna ergennen ótken adasýshy bar ma?»[4]. Sol sebepti, namazyńyzdy kez kelgen ýaqytta óz kóńil qalaýyńyzǵa baılanysty qaza etip, Allanyń haqysyna qol suǵýdan saq bolyńyz.

Quran men súnnette Alla Taǵalaǵa eń unamdy amaldardyń saýsaqpen sanarlyǵy ǵana kórsetilgen. Sonyń negizgisi – ýaqytysynda oqylǵan namaz. Allanyń razylyǵyn izdegen adam osyny árdaıym este ustaýy qajet.

Imanyńyzdy bútindeý.

Otbasyn qurǵan bolsańyz, joldańyzdy namazǵa shaqyryńyz. «Imandy (múmin) erler men áıelder – bir-birine dos, qamqorshy»[5].  Imandarynyń jartysy, bir-birine kıim. Jaqsylyqqa úgitteýshi, jamandyqtan tyıýshy. Kún saıyn birge jańa bilim úırenip, jaryńyzǵa jetkizip otyryńyz, birge amal jasańyzdar. Birge Quran oqyp, tápsirlerine oı júgirtińizder, bilmegenińizdi odan suraýmen bolyńyz.

Duǵa jasaý.

Qulshylyqtaǵy yqylasty, taqýalyqty, ıhsan dárejesin (sen Allany kórip turǵandaı nemese Alla seni kórip turǵandaı qulshylyq etý) Alla Taǵaladan surańyz. Sebebi, júrekterdiń Iesi – Alla. Alla jeńildik bermese, Alla qalamasa, eshkimniń sharasy joq. Imany eń kámil, eń taqýa bolǵan Muhammed Paıǵambar (s.ǵ.s.): «Ýa, júrekterdi Ózgertýshi! Júregimdi Ózińniń dininde bekem ete gór!» – dep duǵa jasaıtyn bolǵan. Al, Jaratýshymyzdyń ıman keltirgenderge úıretken duǵasy myndaı: «Rabbymyz! Bizdi týra jolǵa túsirgennen keıin júrekterimizdi aýytqytpa jáne bizge Ózińnen bir meıirim syıla. Aqıqatynda, Sen – Syı berýshisiń»[6]. Ár nársege Kúshi jetýshi Alladan isińizge jeńildik surańyz. Duǵasy durys, tyrysýy, amaly shynaıy ár ornymen bolsa, mundaı adamdy namazdyń tastap ketýi múmkin emes.

Imanyńyzdy kúsheıtý.

Namaz – ımanymyzdyń ólshem birligi. Sebebi, ǵalymdar «Allanyń aldyndaǵy qadirińdi bilgiń kelse, myna dúnıede ne istetip qoıǵanyna qara» degen. Imannyń álsizdigi ıa kúshtiligi, Allany, Aqyretti nemese dúnıeni kóp oılaıtyndyǵymyz – namazǵa degen qarym-qatynaspen anyqtalady.

Qoldaǵy aqshany, altyndy saqtaýǵa tyrysatynymyz sekildi, ımandy da kúzetý talap etiledi. Jáne Quran men súnnette ımandy saqtaýdyń, kúsheıtýdiń osyndaı birneshe ádisteri kórsetilgen:

1. Ilim úırený.                
2. Quranǵa oı júgirtip oqý.
3. Paıǵambarlar qıssasynan ónege alý ári olarǵa amal qylý úshin túsinip oqyp, tereń zertteý.
4. Salıhaly, taqýa, shynshyl adamdar týraly oqý. 
5. Alla Taǵalanyń qudiretin tanytatyn jaratylystar, qubylystar týraly  oılaý.
6. Allanyń bekitken sharıǵatyna, salıhaly amaldarǵa uqypty bolý.
7. Duǵa–tilek.
8. Júrek amaldaryna kóńil bólý.
9. Jaqsy kisilermen joldas bolý, salıqaly adamdar bolatyn otyrysqa qatysý.
10. Kóp tamaq, kóp sóz, kóp uıqydan tyıylý.
11. Kózdi haramnan tyıý.
12. Eldiń qolyndaǵyǵa qyzyqpaý.
13. «Dinde ózińnen joǵaryǵa, dúnıede ózińnen tómenge qaraý».
14. Ólimdi jıi oılaý.

Allanyń aldyndaǵy namazdyń dárejesin árdaıym este saqtaý.

Namaz – adamdy Allasyna jaqyndatyp, duǵasy qabyl bolatyn, adamdy adam etip qalyptastyratyn, júrekti jandandyryp, daqtan tazartatyn, kúnálardy shaıatyn, shúkirliktiń úlkeni jáne Jánnattyń kilti bolatyn úlken qulshylyq, «Adamnyń amaldarynan eń alǵash suralatyny - namaz. Eger de namazy tolyq bolsa, onda ol jetistikke jetken bolyp sanalady. Al eger de tolyq bolmasa, onda ol anyq shyǵynǵa ushyraýshy bolady»[7].

Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) óler shaǵynda: «Namaz, namaz, namaz! Namazda Alladan qorqyńdar»,[8] - dep aıtyp ketken. Bul sóılemde namazdy oqýdyń artyqshylyǵy men ony tastaýshyǵa degen qorqytýdyń qattylyǵy baıqalady.  

Sondaı-aq, jan tazalyǵynyń dáleli – namaz. Óıtkeni eń abzal ári nıeti túzý adam ol Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.). Al, ol kisi túnde aıaǵy kúp bop iskenshe namaz oqıtyn bolǵan.

Jer betinde mıllıondaǵan adamdar namazǵa nıettenedi, biraq  oqı almaıdy. Týra jol – Alladan. Jaratqan sizdi súıip, ıman berdi, namazben syılady. Óziniń aldynda qoldy baılap turýǵa múmkindik berdi. Qanshalyqty laıyq bolyp júrsiz?