MINEZIŃ QARA JERDEN AÝYR BOLSYN
Syrym jas kezinde Esentemir Bóken bıge batasyn alaıyn dep jáne aqyl suraıyn dep at, shapan alyp barady. Baryp qonaq bolǵannan keıin Bóken Syrymnan kelgen jumysyn suraıdy.
Sonda Syrym:
— Meniń sizge kelgen jumysym — birinshiden, sizdiń batańyzdy alaıyn dep keldim, ekinshiden, aqyl suraıyn dep keldim,— deıdi.
Sonda Bóken: «Saǵan batamdy bereıin, sen jas bolǵanmen elge bas bolǵandaı ekensiń»,— dep bata beredi:
Arqań qara nardaı jaýyr bolsyn,
Mineziń qara jerdeı aýyr bolsyn.
Ókpeń joq — baýyr bolsyn,
Qulaǵyńnan sybyr ketpesin,
Jasyń alpysqa jetpesin,— deıdi.
Batasyn bergennen keıin: «Men ne desem de báriniń de maǵynasy bar, qalaı túsindiń, ózime aıyryp ber»,— deıdi Bóken qart.
Sonda Syrym:
— Arqań kóp mingennen jaýyr bolsyn degeniń — halyq úshin jumys jasa, halyqty ózińe erte bil — degeniń. Mineziń qara jerden aýyr bolsyn degeniń — beriden oılama, áriden oıla, salmaqty bol, jeńil bolma degeniń. Ókpeń joq baýyr bolsyn degeniń — ne bolsa soǵan ókpelep, ıneni jipke tizip ókpeshil bolma degeniń.
Qulaǵyńnan sybyr ketpesin degeniń — el arasynda daý-janjal kóp kezdesedi, sol máseleni óziń sheship, aq-qarasyn aıyryp, durys tóresin bere bil degeniń. Jasyń alpysqa jetpesin degen batańyzǵa men túsine almadym,— depti.
Sonda Bóken qart Syrymǵa aqyrǵan eken:
— Men senen qudaıdyń bergen jasyn qyzǵanam ba, júz alpysqa kel. Meniń jasym seksen tórtke keldi. Alty bálege tap boldym. Men seni sol alty báleden aýlaq bolsyn dep edim. Ol mynalar: úlken úıge kire almadym, kishi úıge syıa almadym. Qara saqaldy ákem boldy, qara shashty sheshem boldy. Aýrý keldi, kárilik jeńdi,— mine, alty bále degen osy. Buny qalaı túsindiń? — deıdi.
Sonda Syrym batyr:
— Úlken úıge kire almadym degenińiz, adamnyń qatary ketedi, baratyn úıi taýsylady. Kishi úıge syıa almadym degenińiz ózinen jasy kishi adamdardyń úıine jasy úlken adam shaqyrýsyz bara almaıdy. Qara saqaldy ákem degenińiz ózińnen týǵan keı bala, eseıgen soń ákeniń tilin almaıdy, ákeni durys baǵa bilmeıdi. Bir sóz aıtsań betińdi qaıyryp tastaıdy.
Qara shashty sheshem degenińiz sol balanyń áıeli, keliniń. «Osy shalǵa ne kerek eken, bergen asty iship jata bermeı»,— deıtin shyǵar. Aýrý men kárilik túsinikti ǵoı, ata»,— depti. Sonda Bóken qart: «Baqytty bol, balam, jaqsy sheshtiń»,— deıdi.
Syrymǵa qarap Bóken basyn shertken eken.
Syrym oǵan aýzyn ashyp, tilin kórsetipti.
Syrymnyń qasyndaǵy joldastary: «Bókeń saǵan nege basyn shertti, oǵan sen aýzyndy ashyp, tilińdi shyǵardyń, ol ne sóz?»— deıdi. Sonda Syrym: «Ol kisi maǵan basyn shertkeni — basqa bále qaıdan keledi»,— degen jumbaǵy edi; meniń oǵan tilimdi kórsetkenim: «Basqa bále qyzyl tilden keledi degenim»,— depti.
