MENSINBEÝShILIK

Bala kúnimizde kez kelgen qazaq balasyna tán ádetpen ata-ájeniń izinen bir eli ajyramaı, toı-tomalaqtan qalmaıtyn dýmanshyl bop óstik. Úıde ájemiz jıyn-toıǵa baratyn kúni qatar ósken baýyrlarymyzben  talasyp, ertip ketpese  bir buryshta  jylap qalatyn edik.

Bir kúni ájemizben qydyratyn kezek maǵan da kelip, máz-meıram bolyp qýanyp, ájemmen  aýyzasharǵa baratyn boldym. Úı ıesi saýap bolady dep aq dastarhan toly baýyrsaq, mıiz-órik, neshe túrli tátti-dámdiniń bárin jasapty. Bir qarasam janymda kıimi jupyny, túr-álpeti júdeý kelgen, aldyndaǵy asty qomaǵaılana asap otyrǵan kedeı kisi otyrdy. Men biraz ýaqyttan keıin shydamaı ornymnan turyp kettim. Ájeme baryp:

-Basqa jerge otyraıynshy. Janymdaǵy apany kórdińiz be, eski-qusqy  kıinip alypty, uıalamyn birge otyrýǵa, - dep shaǵymdandym.

Ájem jıirkenip ári mensinbeı turǵanymdy kórdi. Sol kezde biraz sókkeni bar. Áńgimemizdiń tórkini  osy mensinbeýshilik minez jaıly bolmaq.

Qarapaıymdylyqqa keri uǵym mensinbeýshilik, tákápparlyq. Óziń bárinen artyq, joǵary ustap, kerdeńdep júrý adamdy eshqashan alǵa bastyrǵan emes. Paıǵambar ómirine kóz júgirtsek Alla elshisi(s.ǵ.s)  kedeı men kembaǵaldyń dosy bolyp, árdaıym janynan tabylyp otyrǵan. Adamdy  kórki men dene bitimine, kıimine, tegine, mansabyna  qarap alalamaǵan. Óziń kórsetýdi qalap, ózgeden joǵary ekenin bildirip qalǵysy keletin sıpattan ada edi. Birde  bir bádáýı Alla elshisiniń (s.ǵ.s) aldynda turǵanda dirildep, typyrshıdy. Sonda paıǵambar (s.ǵ.s) :

• Dostym, dirildeme! Men patsha emespin. Qatyp qalǵan nan jegen quraıyshtyq bir áıeldiń ulymyn, - deıdi.

Bir kúni bir adam Paıǵambarǵa:

• Myrzamyz! Eń qaıyrlymyz! Qaıyrlymyzdyń uly! – degen sózine ardaqty paıǵambar:
• Eı, adamdar! Alladan qorqyńdar, shaıtanǵa ermeńder! Men tek Abdýlahtyń uly Muhammedpin, Allanyń qulymyn. Jáne  Alla Taǵala meniń mártebemdi paıǵambarlyqpen ústem etti. Maǵan budan artyq qurmet kórsetýlerińdi qalamaımyn , - dep keýdemsoqtyq pen pańdyqqa salynbaıdy.

Paıǵambar ónegesinen nár alǵan sahabalar da kishipeıil, qarapaıym boldy. Ádil halıfanyń biri  Omar ıbn Abdýlazız birde úıinde qonaqpen otyrady, sol kezde musylman halıfasy turyp, shamdy aýystyryp keledi. Halıfanyń bul isine tań qalǵan qonaq;

• Musylmandardyń patshasy bola tura shamdy óziń aýystyrasyń ba? Nege qyzmetshige aıtpadyńyz - deıdi.

Oǵan halıfa:

• Qyzmetshi kúndiz qyzmet etedi, túnde demalýǵa haqysy bar emes pe? Al men turyp shamdy aýystyrǵan kezde Omar edim, qaıta ornyma otyrǵan kezdede Omar bolyp qaldym. Esh nársem ózgermedi jáne esh nársem kemimedi de , - degen bolatyn.

Kishipeıil ári erjúrek paıǵambar

Biz keıde qazir kishipeıildikti túsinetin adam az, buǵa berseń suǵa beredi dep oılaımyz. Dese de dinniń  kórkem mińez bolyp tabylatyndyǵyn, qoǵamda jaqsy ádepti tanytý árbir musylmannyń mindeti ekenin oılap kórdik pe?... Ári kishireıý degen basty salbyratyp, qajet jerde sózden tosylyp, basqanyń sózine qosyla berý, jasqaný, ıakı mińezsizdikti bildirkmeıdi. Paıǵambarymyz kishipeıildigimen qatar erjúrek, qaısar bolǵan, Alla elshisi soǵysta jaýǵa eń jaqyn júretin, sahabalar onyń janynda turǵanda batyldanyp, jigeri tasıtyn edi.

Ázireti Álı (r.a):

• Bádirde oıran-asyr soǵys júrip jatqan kezde, biz keıde paıǵambarymyzdyń artyna tyǵylyp, soǵysatyn edik. Ol bárimizden batyl edi, jaýǵa eń jaqyn júretin de sol edi , - deıdi.

Quranda:

Alla Taǵala órkókirek, maqtanshaq adamdy jaqsy kórmeıtini týraly aıatta:  «Adamdardan júzińdi keri burma ári jer betinde kerdeńdep júrme. Aqıqatynda, Alla árbir órkókirekti ári maqtanshaqty jaqsy kórmeıdi»  («Luqman» súresi, 18- aıat).

«Rahmannyń quldary jer betinde kishipeıildikpen júredi» ( «Fýrqan» 63-aıat).

«Daý joq! Alla, olardyń jasyrǵandaryn kórneý istegenderin biledi. Rasynda Alla ózin joǵary sanaǵandardy jaqsy kórmeıdi» («Náhl» súresi, 23-aıat).

«Rabbylaryń: «Maǵan jalbarynyńdar! Tilekterińdi qabyldaımyn. Rasynda Maǵan qulshylyq qylýdan pańsyńǵandar, olar qor bolyp, tozaqqa kiredi» («Ǵafır» súresi, 60-aıat).

Tákapparlyq joldan jabysatyn dert. Adam dúnıege kelgende tákappar bolyp týmaıdy. Júre bara adamnyń azdy-kópti arman-maqsatyna qoly jetip,  bir-eki belesti baǵyndyrǵan kezde  bárine ózim jettim degen kókiregin kerip, dandaısý paıda bolady. Nemese bireý ajarymen, bireý mansap-ataǵymen, endi bireý qymbat kıimimen óziń joǵary sanap, ózgeni tómen kórgende Allany umytady. Pendege berilgen árbir ıgilik Allanyń isi ekenin esten shyǵarmaı, eń kórkem mińezge ıe paıǵambar jolynan jańylmaǵan jón.Qazynaly qarııalarymyz da “Ulyq bolsań, kishik bol”, “Kishipeıil bolǵannan kishireıip qalmaısyń» dep qarapaıymdyqtyń jýas, sylbyrlyq emes astarynda kemeldik jatqanyn jetkizip tárbıelep otyratyn sózderi kóp. Alla Taǵala mensinbeýshilik pen tákápparlyqtan, kedeıdi qor kórip, óziń zor kóretin mińezden saqtaǵaı! Áámın!

                                                                                          Tumar QAIRATQYZY,  L.N.Gýmılev atyndaǵy EUÝ stýdenti