MÁIITTI BASQA JERGE KÓShIRIP JERLEÝGE BOLA MA?

Adam balasy tiri kezinde qandaı qurmetke ıe bolsa, qaıtys bolǵannan keıin de sol qurmettiligi saqtalady.

Alla Taǵala Quranda: «Rasynda, Biz Adam balasyn ardaqty ettik» («Isra» súresi, 70-aıat)– deıdi.ArdaqtyPaıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bylaı deıdi: «Ólgen adamnyń súıegin syndyrý – tiri adamnyń súıegin syndyrǵanmen teń»(Ibn Májá, №1616. Ábý Dáýit, №3207).

Sharıǵat boıynsha máıit qaıtys bolǵan jerge jerlenedi (Raddý ál-mýhtar, 3/146). Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn):«Eger Alla Taǵala pendeniń belgili bir jerde jan tapsyrýyn qalasa, ol adamdy bir qajettiligine baılanysty sol jerge barýyn jazady»(Termızı, №2147. Tabaranı, №706, 22/276. Hakım, №127. Hadıstiń dárejesi sahıh) degen.

Degenmen qaıtys bolǵan adamnyń denesi buzylmaıtyn bolsa, týǵan jerine nemese máıit ıesi qalaǵan basqa jerge aparyp jerleýge bolady (Fátáýa Qadıhan, 1/172). Óıtkeni marqumdy týystary men baýyrlarynyń jatqan jerine aparyp jerleý – mustahab (Qurtýbı, Tázkıra, 93-bet).

Al jerlengen máıitti eshbir sebepsiz qaıta qazyp alyp, ekinshi bir jerge kóshirip jerleýge sharıǵat tyıym salady (biraq mynandaı jaǵdaılarda ǵana máıitti kóshirýge ruqsat etiledi:jerlengen jer bireýdiń menshigi bolyp, jer ıesi máıitti alyp ketýdi talap etse; máıit jerlengen jerge kópshilikke óte qajet bolǵan qurylys nemese jol salý josparlansa; qabirge sý astynda qalý qaýpi tónse; musylman máıiti ózge din ókilderiniń zıratyna jerlense).

Qaıtys bolǵan adam týǵan jerden jyraqta jerlengen bolsa, marqumnyń qabirin tolyqtaı kóshirmesten qabirinen topyraq alyp, týǵan jerine nemese týystary jerlengen qabirstanǵa aparyp, beıit turǵyzý sharıǵatymyzda kelmegen. Óıtkeni Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) alys jerlerde qaıtys bolǵan sahabalarynyń rámizdik qabiri jasalmaǵan. 

Keıbir aımaqta rámizdik qabirdi «turpaty» dep ataıdy. Qabir máıitti arýlap qoıýmen ǵana qabir bolyp sanalady. Sondyqtan sharıǵatymyzda onyń ústin basýǵa, otyrýǵa, dáret syndyrýǵa tyıym salynǵan. Al rámizdik qabir – mundaı qurmetke ıe bola almaıdy.

ÚKIM:

1. Máıitti qaıtys bolǵan jerinde jerlegen durys. Eger denesi buzylmaıtyn bolsa, týǵan jerine nemese máıit ıesi qalaǵan basqa jerge aparyp jerleýge ruqsat.
2. Jerlengen máıitti eshbir sebepsiz qaıta qazyp alyp, ekinshi bir jerge kóshirip jerleýge sharıǵat tyıym salady.
3. Marqumnyń qabirinen topyraq alyp, týǵan jerine nemese týystary jerlengen qabirstanǵa aparyp, qabir jasaý durys emes. Ol qabir bolyp sanalmaıdy.

QMDB Ǵulamalar keńesi