Isra ıgiligi hám Mıǵraj muǵjızasy
Qasıetti Erejep aıynyń 26-synan 27-sine qaraǵan tún (naýryzdyń 10-ynan 11-ine qaraǵan tún) Muhammed (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) paıǵambarymyzǵa berilgen uly muǵjıza – Isra jáne Mıǵraj oqıǵasy dep aıtylady. Bul muǵjıza Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) jeke ómirine ǵana qatysty emes, jalpy musylman úmbeti úshin aıtýly oqıǵa boldy.
Isra jáne Mıǵraj túni Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) Mekkedegi ál-Haram meshitinen Qudystaǵy (Ierýsalım) ál-Aqsa meshitine ısra, ıaǵnı túngi sapar jasady. Odan mıǵrajǵa jeti qat kókke kóterilip, dúnıeden ótken barlyq paıǵambarlarmen kezdesti, únemi qulshylyqta júretin perishtelermen jolyqty. Qudiretti Jaratýshymyzdyń túrli belgilerine kýá boldy. Bizdiń kúndelikti oqıtyn bes ýaqyt namazymyz osy túnde paryz etildi. Bul oqıǵa Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) Mádına qalasyna hıjrat etýinen on segiz aı buryn boldy.
Imam Muhammed Ǵazalıdiń «Fıqhý sıra» kitabynda bul jóninde: «Isra – Haram meshitinen Qudystaǵy Aqsa meshitine bolǵan ǵajaıyp sapar. Al mıǵraj – ısranyń artynsha bolǵan oqıǵa. Mıǵraj dep múbárak Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) kók júzine kóterilip, adam balasynyń bilimi jetpeıtin deńgeıge deıin baryp, qaıtadan Mekkedegi Haram meshitine oralý saparyn aıtamyz», – deıdi.
Qasıetti Quran Kárimde: «Pendesin bir túni oǵan belgilerimizdi kórsetý úshin Haram meshitinen biz aınalasyn múbárák etip qoıǵan Aqsa meshitine (ısra jasatyp) aparǵan Alla Taǵala túrli kemshilikten pák. Sháksiz Ol estýshi, bilýshi», – dep aıtylǵan («Isra» súresi, 1-aıat). Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) ısra jasaǵany týraly qasıetti Quranda aıtylǵandyqtan, buǵan sený – árbir musylmanǵa paryz.
Isra men Mıǵraj oqıǵasynan musylmandar mynadaı paıdaly ǵıbrattar alýy tıis.
Birinshiden, namaz ǵıbadaty paryz etildi. Mıǵraj túninde Paıǵambarymyzǵa (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) úsh syı jasaldy:
- «Baqara» súresiniń sońǵy eki (Ámáná-r-rasýlý) aıaty ýahı etildi.
- Qııamet kúni Paıǵambarymyzǵa (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) úmmetin shapaǵat etý quqyǵy berildi.
- Bes ýaqyt namaz paryz etildi.
Demek namaz jer betinde emes, mıǵrajda paryz etildi. Bul namazdyń qanshalyqty úlken mańyzǵa ıe ekenin kórsetedi. Namaz – múminniń rýhanı mıǵrajy. Namaz arqyly musylman adam rýhanı em alyp, jaman ádetterden arylady. Qasıetti Quranda Alla Taǵala: «Namaz oqy. Kúdiksiz namaz arsyzdyqtan, jamandyqtan tyıady...» dep aıtqan («Ǵánkabýt» súresi, 45-aıat).
Hakim Abaı óleńinde «Rýza, namaz, zeket, haj – talassyz is, Jaqsy bolsań, jaqsy tut bárin tegis» dep múminniń atqarýy tıis paryz amaldaryna toqtalǵan. Buqar jyraý óziniń «Tilek» tolǵaýynyń besinshisin bes ýaqyt namazǵa arnap, «Besinshi tilek tileńiz, Bes ýaqytta bes namaz, Bireýi qaza bolmasqa» dep, namazdy qaza qylmaı oqýǵa shaqyrǵan.
Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) namazdyń artyqshylyǵy jaıly aıtqan hadısteri óte kóp. Sonyń birinde: «Qalaı oılaısyńdar, eger de senderdiń bireýiń esik aldynda ózen aǵyp jatsa ári sol ózenge kún saıyn bes ret jýynatyn bolsa, ondaı adamnyń boıynda kir qala ma?» – dep suraıdy. Sonda sahabalar: «Joq, onyń eshbir kiri qalmaıdy», – dep jaýap beredi. Sonda Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Bes ýaqyt namaz da týra sol sekildi, adamnyń istegen qateligin jýyp-shaıady», – deıdi.
Ekinshiden, mıǵraj – Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bıik dárejesin kórsetedi. «Isra» súresiniń 79-aıatynda Alla Taǵala: «Rabbyńnyń seni bir maqtaýly orynǵa jetkizýinen úmit etiledi», – dep aıtqan. Bul aıattaǵy «maqtaýly oryn» degendi «Paıǵambarymyzdyń qııamette shapaǵat etýi» dep túsinemiz.
Úshinshiden, musylmandar úshin úsh meshit erekshe qasıetti sanalady. Olar – Mekkedegi qasıetti Qaǵba, Mádınadaǵy Paıǵambar meshiti, Qudystaǵy ál-Aqsa meshiti. Bul meshitterdiń mańaıynda qylmys pen kúná jasaýǵa tyıym salynǵandyqtan, ál-haram dep atalǵan.
Tórtinshiden, mıǵrajda ǵaıypqa ıman keltirýdiń artyqshylyǵy baıandalǵan.
Qasıetti Qurannnyń «Baqara» súresiniń alǵashqy aıattarynda Alla Taǵala: «Álıf Lám Mım. Munyń uǵymyn Alla biledi. Mine osy kitapta kúdik joq, taqýalar úshin týra jol kórsetýshi. Sonda olar ǵaıypqa ıman keltiredi, namazdy tolyq oryndaıdy, ózine bergen nesibeni (Alla jolynda) jumsaıdy», – dep aıtqan.
Rasynda musylman balasy mıǵraj oqıǵasynan túrli sabaq alýy kerek. Eń bastysy biz buǵan kúdiksiz ıman keltirip, ol kúnniń bolǵanyna senýimiz qajet. Árıne mundaı qasıetti túnderdiń óz saýaby men artyqshylyǵy bar. Sol úshin biz mundaı túnderdi qulshylyqpen, Alla Taǵalaǵa duǵa jasaýmen ótkizgenimiz abzal.
Alla Taǵala Óziniń izgi quldary qatarynda bolýymyzdy jáne qııamet kúni Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) shapaǵatyna bólenýimizdi násip etip, qasıetti Ramazan aıyna aman-esen jetkizgeı! Ámın!
Naýryzbaı qajy TAǴANULY
QMDB tóraǵasy, Bas múftı
