ISLAM JÁNE TÁLIM-TÁRBIE
Qazaq halqy bala tárbıesine erekshe qaraǵan. Jas urpaqtyń boıyna ulttyq qundylyqtardy sińire otyryp, sapaly bilim berip, bar yqylasyn balaǵa bólip, bolashaǵyn baǵamdaǵan.
Balanyń boıyndaǵy minez-qulyq aýytqýlary ata-analardyń nashar tárbıesi dep eseptegen.
Ulttyq qundylyqtardy boıyna sińirgen urpaq deni saý, bilimdi, aqyldy, ultjandy, eńbekqor, sypaıy jáne kishipeıil bolyp ósedi. Demek, eldiń bolashaǵy ulttyq tárbıege baılanysty.
Ulttyq tárbıe jas urpaqty ásemdikti ıgerýge, ásemdikti sezinýge jáne qurmetteýge, ony óz boıyna sińirýge, eń bastysy rýhanı damýǵa jeteleıdi. Ábý Nasyr ál-Farabı aıtqandaı: «Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe kerek. Tárbıesiz bergen bilim – adamzattyń qas jaýy, ol keleshekte onyń ómirine qaýip ákeledi».
Ómirge jaqsy urpaq ákelý áýelde kórgendi jerden, ary bar, aqyly bar, tekti otbasydan shyqqan uıaty bar ımandy jar tańdaýdan bastalatyndyǵynyń ózi Islam tárbıesiniń qanshalyqty keńdigin, aýqymdylyǵyn uqtyrady.
Islamda bala tárbıesine qatty kóńil bólingen. Asyl Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) ıslamdyq tárbıeni qalyptastyrýda balalardy nazardan tys qaldyrmaǵan. Sábı týylǵanǵa deıin náreste týraly oılap, alańdaǵan. Balanyń dúnıege kelýimen dinı rásimder jasalyp, musylman úmbetiniń taǵy bir adamǵa tolysqanyn qýanysh kórgen. Ári sol musylman úmbeti degen atqa saı tárbıe alýyn qadaǵalaǵan.
«Balanyń jaqsysy qyzyq, jamany kúıik» demekshi, balaǵa «Allanyń amanaty» dep qaralýynyń ózi ıslamda balaǵa qanshalyqty kóńil bólingendigin bildiredi.
Kez kelgen halyqtyń ádet-ǵurpy men dástúri sol halyqtyń minez-qulqy men qasıetterin kórsetedi. Qazaq halqynyń dástúrleri men ádet-ǵuryptary halyqtyń turmys-tirshiligimen, tárbıesi jáne minezimen, nanym-senimderi jáne yrymdarymen qalyptasady. Alash jurty: «Alty jyl ash bolsań da, ata saltyńdy umytpa», – dep urpaǵyn ósirgen. Din dástúrdiń tarazysy ári negizi sanalady. Tildiń, dástúr men mádenıettiń damýynda da onyń tıgizer áseri mol.
Qyran ushsa, qanaty talatyn, qulan jortsa, tuıaǵy tozatyn sheksiz keńistikte ǵumyr keshken babalarymyz «ólim uıattan kúshti» degen. Osyǵan baılanysty Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.):« Uıat tek jaqsylyq ákeledi», – deıdi.
Din men dástúr – bizdiń ulttyq ereksheligimiz. Ejelgi dáýirde dástúr buljymas zań rólin atqardy, sondyqtan onyń elde tárbıelik jáne ulttyq mańyzy zor boldy. Halyqtardyń dástúrleri men ulttyq erekshelikterine áli kúnge deıin úlken mán beriledi.
Ata-babalarymyz ustanǵan bul jol ulttyq dástúr men ata-anany qurmetteýge negizdelgen. Sondyqtan qazirgi urpaq álemdegi eń jaqsy din ıslamdy qurmettep, ata-baba dástúrin ustanýy kerek.
A. QOIShYBAEVA
