ISLAM JÁNE ADAM QUQYǴY

Kez-kelgen dinı nemese zaıyrly qaǵıdattardaǵy eń qundy norma ol - adam balasynyń ómir súrý quqyǵy. Quranda: «Beıkúná bir adamdy óltirý barlyq adam balasyn óltirýmen birdeı!» deýi osyny kórsetedi. Basqa adamdardyń ásirese beıkúná jandardyń ómirine balta shabýdy qazirgi alasapyran zamanda jıi kóretin boldyq. Bul tek dinı turǵydan emes adamı turǵydan da adamgershilikke, izgilikke jatpaıdy. Sonymen birge dinge senimde de májbúrlik joq. «Eger Rabbyń qalasa jer júzindegilerdiń barlyǵy ımanǵa keler edi. Adamdardy ıman etýge sen májbúrleısiń be?!» degen aıatta da eshkimdi kúshpen dinge májbúrleýge bolmaıtyndyǵy ashyq aıtylǵan. Bir adamnyń kinási úshin basqa adamnyń jazalanbaıtyndyǵy da Quranda birneshe ret qaıtalanǵan máselelerdiń biri. Olaı bolsa, qazirgi kóptegen quqyqtyq normalar men ıslamdaǵy adam quqyqtary qaǵıdattary úndesip keledi. Qyl aıaǵy jumysshylardyń aqysyn «Mańdaıynyń teri qurǵamaı turyp berińder!» (Hadıs) degen ıslam adam balasy úshin barlyq izgilikterdi qoldaǵan. Jeke menshikke ıe bolý, adam balasynyń óz betinshe tirshilik etýi, bas-bostandyǵynyń quny sııaqty barlyq quqyqtyq másele ıslamnan tys qalmaǵan. Bul qaǵıdalar tek qaǵıda júzinde ǵana emes, adamgershilik qundylyq retinde bekigendigin baıqaýǵa bolady. Qudaıdyń keshirmeıtin eń úlken kúnálarynyń birinshisi Allaǵa serik qosý bolsa, ekinshisi adamnyń aqysyn jeý ekendigi basa aıtylady. Buqar Jyraý babamyz:

Kisi aqysyn kóp jegen - aram emeı nemene,

Syrtyńdaǵy qýlyǵyń – amal emeı nemese?!- degeni osy. Bazybir ozbyr saıasatkerlerdiń nemese ásiredúmshelerdiń áreketine qarap ıslamdaǵy adam quqyqtaryna kúmán keltirý orynsyz is. Sonymen birge ıslamofobııaǵa salynyp din dushpandyǵyn jasaý da qazirgi zaıyrly qoǵam ókilderine jaraspaıtyn qylyq. Eń jaqsysy árkimniń dini ózine! (Quran) Ózgelerdiń haqy bastalǵan jerde bizdiń quqymyz aıaqtalatynyn umytpaıyq, Adamshylyqtan shyǵyp ketpeıik!

Keńshilik TYShHANULY