Erli-zaıyptylar bilýi tıis zikirler men duǵalar
Aq nekeni qıdyryp, bir-birine «aýyr sert» bergen er men áıel eń alǵashqy kúnnen-aq eki dúnıede baqytty bolýdyń jolyn izdeıdi. Shańyraqtyń baıandy bolýyn, ortadaǵy súıispenshilik pen syılastyqtyń sarqylmaýyn mise tutady. Munyń kilti – Jaratýshymen bolǵan jaqsy qarym-qatynasta. Sebebi, barlyq istiń Basqarýshysy – Alla, júrekterdiń Iesi – Alla. Er men áıel Allaǵa jaqyndaǵan saıyn bir-birine jaqyndaıdy.
Al, zikir (Allany eske alý) – qul men onyń Rabbysynyń qarym-qatynasyn retteýshi úlken qulshylyq. Ábý Hýraıradan (r.a.) jetken hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Ózgelerdi jalǵyz qalǵandar basyp ozdy», – degen eken. Odan: «Jalǵyz qalǵandar kimder?» – dep suraǵanda: «Allany kóp eske alýshy erler men áıelder», – dep jaýap bergen eken. Al, «adamdar Allany eske alyp otyrǵanda, olardy mindetti túrde perishteler qorshap alady jáne olardy meıirim qorshaıdy, olarǵa tynyshtyq túsedi jáne Alla Taǵala da olardy Óziniń aldyndaǵylardyń arasynda eske alady»[1].
Sen Allany eske alsań, Ol seni eske alady! Zikirdiń qundylyǵyn jetkizý úshin osy sózdiń ózi ábden jetkilikti! Álemderdiń Rabbysynyń esinde bolýdan artyq qandaı dáreje bar?! Endeshe, otbasy tynyshtyǵynyń uıytqysy bolatyn tómendegi duǵalar men zikirlerdi kádeńizge jaratyńyz.
Úılengende aıtatyn duǵa
«Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Eger sizderden áldebireý úılense nemese qyzmetshi jaldasa, bylaı desin: «Ia, Alla! Rasynda, men Ózińnen onyń ıgiligin ári Sen ony ne úshin jaratqan bolsań, sonyń ıgiligin suraımyn jáne onyń kesirinen Ózińe sıynamyn!»
«Allahýmmá, ınnı ás-álýká haıra-há ýá haıra má jábáltá-há ‘aláıhı ýá á’ýzý bıká mın shárrı-há ýá shárrı má jábáltá-há ‘aláıhı!»
Úılengen kisige aıtatyn duǵa:
«Alla saǵan bereke bersin jáne saǵan bereke jaýdyrsyn ári senderdi jaqsylyqta biriktirsin!»
«Báraka-Llahý láká, ýá báraká ‘aláıká, ýá jámá’a báınákýmá fı haır!»
Jynystyq qatynasqa túserdiń aldynda aıtylatyn duǵa
Balany til-kóz jáne shaıtannyń kesirinen saqtaǵysy kelgen adam bala paıda bolmaǵan kezden amal jasaýy qajet. Ibn Abbastyń (r.a.) sózderinen Alla Elshisiniń (s.ǵ.s.) bylaı degeni jetkiziledi: «Eger senderden áldebireýiń áıelimen jynystyq qatynas jasaǵysy kelip: «Allanyń atymen bastaımyn. Iıa, Alla, bizdi shaıtannan aýlaq et jáne Seniń bizge beretinińnen de (baladan) shaıtandy aýlaq et» dep aıtsa, ári (sol) erli-zaıyptylarǵa balaly bolý násip etilse, shaıtan eshqashan oǵan zııan tıgize almaıdy».
«Bısmı Lláhı, Allahýmmá, jánnıb-na-sh-shaıtana ýa jánnıbı-sh-shaıtana ma razaqta-na».
Perzent suraıtyn duǵa
Zákárııa Paıǵambardyń duǵasy: «Rabbym! Maǵan Óz tarapyńnan bir ıgi urpaq syıla. Anyǵynda, Sen – tilekti Estýshisiń»[2].
«Rabbı hab lı mınládýnka zýrrııatan taııbátan ınnáká samı ýddýaa»
Salıhaly áıel men bala suraıtyn duǵa
«Rabbymyz! Jubaılarymyzdy jáne urpaqtarymyzdy kózimizdiń qýanyshy et ári bizdi taqýalardyń (Ózińe boısunyp, jazadan qorqyp, saqtanǵandardyń) aldy ete gór!».
«Rob-bá-náá háb-lá-náá mın áz-ýáá-djı-náá ýá zýr-rı-ıáá-tı-náá qýr-ro-tá á-ıý-nıý ýádj-hál-náá lıl-mýt-tá-qıı-náá-ı-máá-máá»
Salıhaly urpaq suraıtyn duǵa
«Rabbym! Meni jáne urpaǵymdy namazdy (barlyq sharttaryn saqtap, berile) tolyq oryndaýshy et. Rabbymyz! Tilegimdi qabyl al!»[3].
«Rob-bıdj-al-nıı mý-qıımás so-lá-tıı ýámıńń zýr-rı-ıátıı rabbáná ýá-táqabbál dý-áá-ı»
Qyrsyq áıeldiń, jaman dostyń kesirinen Allaǵa syıyný
Ábý Hýraıra (r.a.) bylaı deıtin: «Paıǵambardyń (s.ǵ.s.) duǵalarynyń qatarynda myna duǵa da bar edi: «Ia, Alla, aqıqatynda, men Senen jaman kórshiden, onyń (kesirinen) shashym ýaqytysynan buryn aǵaryp ketetin áıelden, ústimnen bı bolatyn baladan, men úshin azapqa aınalatyn dúnıeden, kózi meni kóretin, al júregi ańdyp otyratyn, ári eger ol menen bir jaqsy nárse kórse, jasyratyn, al eger menen jaman nárse baıqasa, jarııaǵa jar salatyn dostan pana suraımyn»[4].
«Allahýmma ınnı a‘ýzýbıka mın járı ssý-ı, ýa mın záýjın týshaııbýnı kablá-l-máshıb, ýa mın ýaládın ıakýný ‘aláıa rabban, ýa mın málın ıakýný ‘alıaıa ‘azaban, ýa mın halılın mákırın ‘aınýhý taranı ýa qalbýhý ıar‘anı ın ra-a hasanatan dafanaha, ýa ızá ra-a saııatan aza‘aha».
Balany barlyq jamandyqtan saqtaýdy suraıtyn duǵa
Bul duǵany dem salýdan keıin, bala syrtqa shyǵarda, qonaqqa barǵanda, kez kelgen ýaqytta jamandyqtan Alladan pana suraý úshin oqyńyz:
Ibn Abbastan (r.a.) jetkizedi: «Paıǵambar (s.ǵ.s.) Hasan men Hýseındi pana suratyp: «Shyn máninde senderdiń babalaryń (Ibrahım) munymen Ismaıl men Ishaqty pana suratatyn: «Áýzý bı kálımátılláhıt támmá, mın kýllı shaıtanın ýá hámmáh, ýá mın kýllı aınıl-lámmáh» («Árbir shaıtannan jáne ýly jándikterden, sondaı-aq árbir suq kózden Allanyń kámil sózderimen pana suraımyn») dep aıtatyn», – degen[5].
Er adamnyń óz otbasy músheleri aýyrǵan kezde dem salýy
Aısha anamyzdan (r.a.) rıýaıat etiledi: «Alla Elshisi bireýimiz aýyrsaq, ony oń qolymen sıpap: «Ázhıbıl-bá’sá, Rabbán-nás(ı), ýáshfı, Ántásh-Sháfı, lá shıfá’á ıllá shıfá’ýká, shıfá’án lá ıýǵadırý saqama(n)» («Dertti ketir, adamdardyń Rabbysy! Shıpa ber, Sen – shıpa berýshisiń, Seniń shıpańnan basqa shıpa joq. Aýrýdy qaldyrmaıtyndaı shıpa ber)», – dep aıtatyn.
Alladan jan baılyǵyn ári materıaldyq baılyqty suraıtyn duǵa
Ibn Masǵud (r.a.) Alla Elshisiniń (s.ǵ.s.) bylaı dep jıi aıtatynyn estigen:
«Iıa, Alla, rasynda, men Senen Seniń basshylyǵyńdy, taqýalyqty, (kúnádan jaman qylyqtardan) páktikti jáne baılyqty suraımyn»[6].
«Allahýmma, ınnı asáalıýkal-Hýda, ýa týqa, ýal-afafa ýalǵına»
Joqshylyqtan, aýrý-syrqaýdan syıyný
Ia, Alla! Tánime saýlyq ber! Ýa, Alla! Estýime saýlyq ber! Ýa, Alla! Janaryma saýlyq ber! Senen basqa eshbir qudaı joq. Ýa, Alla! Men kúpirlik pen joqshylyqtan Ózińe syıynyp, pana suraımyn. Sondaı-aq, qabir azabynan Ózińe syıynyp, pana suraımyn. Senen basqa eshbir Qudaı joq.
«Allahýmma afını fı bádánı, Allahým- má afını fı sámı, Allahýmma afını fı básarı, lá ıláhá ıllá ánt. Allahýmma ınnı áýzý bıká mınál-kýfrı ýál-fáqrı, ýá áýzý bıká mın azábıl-qabrı, lá ıláhá ıllá ánt».
Kedeılikten, jaman minezden syıyný
Ia, Alla! Meniń dinimdi durys, úıimdi keń, rızyǵymdy berekeli qylǵaısyń. Ýa, Alla! Qatygezdikten, beıqamdyqtan, qorlyqtan jáne kedeılikten Ózińe syıynyp, pana suraımyn. Ýa, Alla! Kápirlikten, pasyqtyqtan, maqtanshaqtyqtan, sumǵadan jáne rııadan Ózińe syıynyp, pana suraımyn. Ýa, Alla! Kereń, saqaý, alapes bolýymnan jáne jaman aýrýlardan Ózińe syıynyp, pana suraımyn.
«Allahýmma áslıh lı dını ýá ýássı lı dárı, ýá bárık lı fı rızqı. Allahýmma ınnı áýzý bıká mınál-qasýatı ýál-ǵaflátı ýáz-zýllátı ýál-máskánátı, ýá áýzý bıká mınál-kýfrı, ýál-fýsýqı ýásh shıqaqı ýás-sýmatı ýár-rııa-ı ýá áýzý bıká mınás-sýmmı ýál-býkmı ýál-jýzámı ýá sáı-ııl-ásqam».
Rızyq suraý
Ia, Alla! Kóbeıte gór, kemitpe, syıly qyl da, beıshara qylma, bere gór de, tyıa kórme, bizdi tańda da, qur qaldyrma. Ýa, Alla! Barlyq isterimniń sońyn jaqsart. Dúnıe qorlyǵynan jáne aqyret azabynan qutqar.
«Allahýmma zıdná ýá lá tánqýsná, ýá ákrımná ýá lá týhınná, ýá atyıná ýá lá táhrımná, ýá ásırná ýá lá tý-ássır aláıná. Allahýmma áhsın aqıbátáná fıl-ýmýrı kýllıhá, ýá ájırná mın hızıd-dýnııa ýá azábıl-áhıra».
Bazarǵa kirgende aıtatyn duǵa
Alla Elshisi (s.ǵ.s.) aıtady: «Kimde-kim bazarǵa kelip: «Alladan basqa eshbir Táńir joq, Ol jalǵyz jáne Onyń serigi joq. Múlik Oǵan tán jáne Ol barlyq maqtaýǵa laıyq. Ol óltiredi jáne tiriltedi, al Ózi eshqashan ólmeıtin tiri. Jaqsylyq Onyń qolynda jáne Onyń kúsh-qudireti baryq nársege tolyq jetedi» dep aıtsa, Alla oǵan mıllıon istiń saýabyn jazady jáne onyń boıyndaǵy mıllıon kúnáni keshiredi, ony mıllıon baspaldaqqa kóteredi jáne Jánnattan úı turǵyzady»[7].
«Lá ıláha ıllállahý ýahdahý lá shárıka láhý. Láhýl-mýlký ýá láhýl-hamdý, ıýhıı ýá ıýmıt, ýá hýýá Haııýn lá ıámýt, bııadıhıl-haır, ýá hýýá alá kýllı sháı-ın qadır».
Ydys-aıaqtyń betin jaýyp júrińizder
Jábır jetkizgen hadıste Alla Elshisiniń (s.ǵ.s.): «Eger tún bolsa» (nemese «tún kelse»),-dep áńgimesin bastap ári qaraı «balalaryńyzdy jatqyzyńyzdar, sebebi sol kezde shaıtan órip ketedi. Túnniń bir saǵaty ótkennen keıin balalardy demaldyryp, esiktiń ilmeshegin ilip, Allanyń esimin aýzyńa al. Sosyn shamdy óshirip, taǵy da Allanyń esimin aýzyńa al. Qapshyqtyń aýzyn kymtap, Allanyń esimin aýzyńa al. Ydystyń betin jaýyp, Allanyń esimin aýzyńa al. Tipti, bul amaldy oryndaýǵa bir nárse bóget bolsa da ony oryndaý kerek», – degeni rıýaıat etilgen.
Hadıske saı, keshke aýzy ashyq ydystardy jaýyp júrińiz. Aýzy jabylmaıtyn ydysqa zat salsańyz, ne umytyp ketseńiz, ústine qolyńyzdy qoıyp, «Bısmılláh» dep aıtyńyz.
Namaz – otbasynyń eń uly qorǵany!
Alla Taǵala bylaı dedi: «Úı-ishińdi namazǵa buıyr jáne óziń de ony sabyrlylyqpen orynda. Biz senen rızyq tilemeımiz. Ótkeni Biz Ózimiz seni rızyqtandyramyz. Sońǵy tabys taqýalyqta»[8]. Alla Elshisiniń (s.ǵ.s.) bylaı degeni jetkiziledi: «Balalaryńa jeti jastan bastap namaz oryndaýdy buıyryńdar, al on jastan bastap oqymasa, olardy osy úshin uryńdar ári olardy uıqyǵa bólek jatqyzyńdar»[9].
Namaz – barlyq arsyzdyqtan tyıýshy, tilek tileýdiń kópiri. Iaǵnı, namaz oqıtyn balańyz, Allanyń qorǵaýynda bolyp, túrli buzaqylyqtardan aýlaq júredi, tazalyqty saqtaıdy, las jerden aýlaq bolady. Alla Taǵaladan namazda tilek tilep, armandary men maqsattaryna qol jetkizedi.
«Pendeniń namazda turýy – asa uly Allany eske alýyńnyń eń úlkeni bolyp tabylady»[10].
Eń keremeti, bul kezde seni álemderdiń Rabbysy esine alady! «Baqara» súresiniń 152-aıatynda: «Meni eske alyńdar, Men de senderdi eske alamyn», – degen. Asa uly Allanyń Óz quldaryn eske alýy, quldarynyń Ony eske alýynan úlken. Al, Rabbysynyń esinde bolǵan qulda qandaı ýaıym bolsyn!?
Tańǵy jáne keshki zikirmen jamandyqtyń aldyn al!
Sondaı-aq, Jaratýshy Iemiz: «...Ári kún shyǵardan aldyn jáne kún batardan buryn Rabbyńdy maqtap, (barlyq kemshilikten) pák dep dáripte»[11], – dep buıyrady. Sondyqtan, únemi Allanyń esinde bolý mártebesine ıe bolǵysy keletin, ózin bále-jaladan qorǵaýdy maqsat tutatyn er men áıel tańǵy jáne keshki zikirlerge de kóńil bólýi tıis. Óıtkeni, Quran men súnnette kelgen tańǵy jáne keshki duǵalar barlyq jamandyqtan pana suraıtyn mátinderdi qamtıdy.
