Bilimdi adamǵa beriletin 10 qasıet

Eger sen bul zamanda ilim alýshylardan nemese ilim berýshilerden bolsań, paıǵambarlardyń mırasqorlary degen mártebege jetkeniń. Bul týrasynda paıǵambarymyz (c.ǵ.s.): «Shynynda, ǵulamalar - paıǵambarlardyń mırasqorlary, paıǵambarlar dınardy da, dırhemdi de mura retinde qaldyrmady, olar ilimdi mura etip qaldyrdy. Kimde-kim oǵan qol jetkizse, úlken úleske qol jetkizgeni».

ILIM - TAÝSYLMAITYN QAZYNA, DÚNIE - QOLDYŃ KIRI

Adamdy adam etetin, ony bıik dárejege aparatyn onyń dúnıe-múlki emes, onyń artynda qaldyrǵan bilim qazynasy. Sahabalardyń ishindegi Ábý Hýraıra (r.a.) eń kedeı sahabalardyń biri edi, tipti keıde qarny qatty ashqannan qulap qalatyn kezderi bolatyn. Alaıda, onyń esimin paıǵambarymyzdyń (c.ǵ.s.) múbarak hadısterin keltirgen kezde aıtpaı ketpeý múmkin emes. Osy oraıda Paıǵambarymyzdyń (c.ǵ.s.) múbarak hadısinde bylaı dep aıtylǵan: «Adam balasy dúnıeden ótse, onyń amalynyń barlyǵy úziledi, tek úsh túrli amaly úzilmeıdi: jarııa bergen sadaqasy, artynan qaldyrǵan paıdaly ilimi, oǵan duǵa jasaıtyn salıhaly urpaǵy».

ILIM QARAÝYLǴA MUQTAJ EMES

Tal besikten jer besikke deıin ilim alǵan adam jıǵan ilimi bireýdiń qolynda ketedi dep esh ýaıym shekpeıdi, oǵan qaraýyl qoımaıdy, qulyptamaıdy, óıtkeni ilimniń mekeni ol júrek. Júregin kúnámen lastamasa ol ilim ony eshýaqytta tárk etpeıdi. Al dúnıe jıǵan adam bolsa, sol tirnektep jınaǵan baılyǵyn bireý qoldy ete me dep kúni-túni ýaıymdap, sony saqtap qalýdyń qamyn oılasa, ilim adamdy ómir boıy neshe-túrli qaýip qaterden saqtaıdy.

ǴALYMDAR TÝRALYQQA KÝÁLIK BERÝShI ALLANYŃ SÚIIKTI QULDARY

Bul týrasynda Alla Taǵala qasıetti Quran Kárimde bylaı aıtady: «Alladan basqa táńir joq, buǵan eń aldymen Allanyń Ózi kýá. Sondaı-aq, barlyq perishteler men shynaıy ǵalymdar da týrashyldyq pen ádildikti ustana otyryp, (osynaý aqıqatqa kýálik etti). Alla jáne onyń perishtelerinen keıin ǵalymdardyń kýálik berýi -  ǵalymdarǵa bergen Allanyń úlken syıy, ári mártebesi.

ALLA ǴALYMDARǴA BAǴYNÝDY ÁMIR ETEDI

Alla Taǵala adam balasyn eń aldymen ózine jáne paıǵambaryna (c.ǵ.s.) jáne ámir ıelerine baǵynýdy buıyrady. Oǵan dálel Alla Taǵala Quran Kárimniń myna aıaty: «Ýa, ıman etkender! Allaǵa baǵynyńdar, Elshige baǵynyńdar, sondaı-aq, óz aralaryńnan (ózderiń sııaqty múmin) bolǵan basshylaryńa baǵynyńdar».

Quran aıatynda kelgen «Ýlýl amr» (basshy) jaıynda ǵalymdarymyz «olar el basqarǵan  basshylar men úmmet ǵalymdary» degen.  

ALLA KIMGE QAIYR QALASA, ǴULAMALARDAN ETEDI

Adamnyń Alla razylyǵy úshin ilim jolyna túsýi oǵan degen Jaratýshynyń erekshe iltıpatynynyń nyshany. Bul jaıynda Paıǵambarymyz (c.ǵ.s.) múbarak hadısinde: «Alla eger kimge qaıyr qalasa, din ilimin úıretedi», - degen.

ILIM JOLY - JÁNNATQA APARAR JOL

Ilim jolyna túsken pendeniń Alla Taǵala jánnatqa aparar jolyn jeńildetedi. Oǵan dálel paıǵambarymyzdyń myna hadısi: «Kimde-kim ilim alý maqsatynda jolǵa shyǵatyn bolsa, onyń jánnatqa aparar jolyn jeńildetedi».

ILIM IELERI AQYRETTE DE, DÚNIEDE DE DÁREJESI JOǴARY BOLADY

Alla Taǵala qasıetti Quran Kárimde: «Sonda Alla aralaryńdaǵy shynaıy ıman etkenderdiń, ásirese, ózderine ilim berilgen bilimpazdardyń dárejesin eselegen ústine eseleı túsedi. Alla senderdiń ne istep, ne qoıyp júrgenderińnen tolyq habardar»[7].

Bilimdi adamnyń dárejesi aqyrette bıik bolǵandaı, bul dúnıede mártebesin ósirip, abyroıyn asqaqtatady. Ol beıne qarańǵy qapasta shyraq ustaǵan adam sekildi.

ǴALYMDAR ALLADAN ShYNAIY TÚRDE QORQADY

Rabbysyn tanyp, Alla aldyndaǵy óziniń mindetin túsingen adamnyń Allaǵa degen qorqynyshy da kóbirek bolady. Aqıqat iliminen dám tatqan atalmysh pendeniń haram isterge barýǵa qarsy ımmýnıteti qalyptasady. Alla Taǵala Quran Kárimde: «Shynynda, Alladan quldarynyń arasynda tek ǵulamalar ǵana shynaıy qorqady», - deý arqyly ǵalymdardyń shynaıy taqýa quldar ekenin meńzeýde.

ǴALYMDAR MEN QARAPAIYM ADAMDAR ARASYNDAǴY ALShAQTYQ

Alla Taǵala qasıetti Quran aıatynda: «Bilgender men bilmegender teń be?» dep aıt, - dep buıyrady. Bilimdiler men bilimsizderdiń ara jigin paıǵambarymyzdyń (c.ǵ.s.) myna hadısi aıqyn baıandap tur: «Ǵalym men qarapaıym quldyń arasy menimen senderdiń eń tómendegilerińniń arasy sekildi».

Hamzat QAJYMURATULY
QMDB «Nasıhat jáne qoǵammen baılanys»
bóliminiń mamany