BILIMDI ADAM ÁRDAIYM BIIK TURADY

«Oqy! Seni jaratqan Rabbyńnyń atymen oqy! Ol adamdy uıyǵan qannan jaratqan. Oqy! Rabbyń asa ardaqty. Ol qalammen (hat jazýdy) úıretti. Adamǵa bilmegen nárselerdi bilgizdi,» -dep, Qurannyń eń alǵashqy aıaty «oqy» dep túsken.[1] («Alaq» súresi,1-5 aıattar) Bul Qasıetti Qurandaǵy alǵashqy túsken aıaty bilim alýǵa shaqyrady. 

Bilimdiniń dárejesi týrasynda da kóptegen hadıster bar. Ilimdi adam oq boıy ozyq turatyny jasyryn emes. Alla taǵala bilimdige osy dúnıede aq qurmet kórsetip, dárejesin ósirip qoıǵan. Bul dúnıede ǵana emes, onyń dárejesi Alla aldynda da ozyq bolmaq.

Bir kisi: «Ǵalym men taqýanyń qaısysynyń dárejesi bıik?», - dep suraǵanda, Alla elshisi (ﷺ): «Men aralaryńdaǵy eń tómengi dárejedegi adamnan qanshalyqty joǵary bolsam, ǵalymdar da taqýalardan sonshalyqty sanatta bıik turady. Sebebi, eki dúnıe, tórt taraptyń syry bilimdilerge málim bolmaı ma? Alla, perishteler, tipti qurt-qumyrsqa men teńiz jándikterine deıin bilimdilerge duǵa etedi» - dedi de myna aıatty oqydy: «Quldardyń arasyndaǵy ǵalymdar ǵana Allaǵa laıyq túrde qurmet kórsetedi» («Fatyr» súresi, 28-aıat).

Ilimniń qaınar kózi – Quran. Quran oqýdy úırený áste qıyn emes. Nápsini jeńip alǵashqy qadamdardy jasaǵan adamǵa, Alla onyń jolyn ashyp qoıady. Al kimge bilim berilse, oǵan kóptegen ıgilik berilgen bolady. Buny aqyl ıeleri ǵana túsine alady. («Baqara» súresi, 269-aıat). Rasynda, erte alynǵan bilim sanada saqtalyp qalsa kerek. Dúnıe, ataq, abyroı barlyǵy da ýaqytsha nárse. Allanyń keremetterin uǵynyp, ilim izdený úlken saýapty is. Bizge jetken hadısterden bilim alýdyń asa mańyzdylyǵyna kóz jetkizemiz.

«Iazıd ıbn Úmáıra (r.a.) jetkizgen eken: Sahabalardan Mýaz ıbn Jábáldiń (r.a.) ál ústinde jatqan kezi. Jurt tegis jınalyp jylap otyrady. Mýaz (r.a.) olardan: «Nege jylaısyńdar?», - dep suraıdy. Olar: «Senimen birge ketetin ilimdi joqtap jylaımyz», - deıdi. Sonda Mýaz (r.a.) olardy jubatyp: «Ilim men ıman joǵalmaıdy, qııametke deıin qalady. Kim izdense, bul ekeýin tabady. Bular Quran men súnnette tunyp tur. Ilimdi basqadan emes, Omar, Osman, Álıden (r.a.) alyńdar. Aqıqatty kim aıtsa, moıyndańdar. Ótirikti kim aıtsa, odan boılaryńdy aýlaq salyńdar», - dep aıtqan eken.

Islam dininiń basty muraty – bilim káýsarymen árbir musylman balasyn dinı ári dúnııaýı ilimdermen sýsyndandyrý. 

 VALIEV Ahmadýlla