"BEIÝAQTA UIYQTAMA", "BEIÝAQTA JYLAMA", "BEIÝAQTA URYS-KERIS ShYǴARMA", "BEIÝAQTA QOQYS TÓKPE"... t.b
"Kúńgirt kóńilim syrlasar, surǵylt tartqan beıýaqta..." - dep Abaı ata aıtqandaı, beıýaq degenimiz kúnniń sońǵy shuǵylasy sónip, tóńirek surǵylt tartyp kúńgirttengen kez.
Bul ýaqyt eki álemniń -
Kún men túnniń, qarańǵy men jaryqtyń almasatyn, jaratylystyń syryn ishke búkken tylsym shaǵy.
Nazar aýdarsańyz, "beıýaq" sóziniń maǵynasy "mezgilsiz", "ýaqytsyz" bolyp shyǵady, ıaǵnı ne kún emes, ne tún emes, dúbára ótpeli sát. Al ótpeli kezeńniń qandaıy bolsyn beı-bereketi mol qıyndyqtardy ala keledi.
Beıýaq kópke sozylmaıdy, asa aıaldamaı óte shyǵady, biraq sol az ýaqyttyń aýyrlyǵy men qateri bar ekeni anyq. Kúnniń kúndizgi nurly qýaty bitip, tún kúshine áli kire qoımaǵan óli-arada Jer betinde adamǵa beımálim bir kúshterdiń áseri beleń alady eken. Jaratylystyń ózinen taǵylym alyp, tabıǵatpen úndesip ómir súrgen kóshpendi ata-babalarymyz beıýaqta bolatyn ózgeristerdi bilgen. Bilgendikten urpaǵyn saqtandyryp tyıym aıtqan. Aınalańyzǵa zer salyp, jiti qarasańyz beıýaqtaǵy tosyn jaılardy baıqar edińiz. Mysaly, dimkás adamdardyń aýrýy qozady, qyzýy kúndizgiden kóbirek kóteriledi, al tósek tartyp jatqan naýqastardyń ómirden ozatyny osy kezde jıi kezdesedi. Oqys apattar, qaqtyǵystar, qylmys túrleri eselene túsedi. Beıýaqta uıyqtap qalǵan adamnyń bastyrylyp, býlyǵatyny bar. "Qazan qaınaǵansha qoqys tógip kele qoıaıyn", - dep pysyqsyný da qaýipti. Óıtkeni qoqys tógetin jer onsyz da bylǵanysh, zııandy Energııaǵa toly,
al beıýaqta ol eki esege kóbeıedi. Ol aýa tolqynymen qosylyp boıǵa daryp, kezdeısoq aýrýǵa shaldyǵýyń ábden múmkin. Buryndary "peri soǵady - jyn urady" deıtin úlkenderdiń tyıym sózi - osy las Energııanyń qýat-kúshiniń áseri.
...Ózge kezdegi umytylsa da, bala shaqtaǵy kórinister sanańda tańbalanyp, reti kelgende kólbeń etip shyǵa keletini bar. Áli esimde, bizdiń úımen irgeles kórshi turatyn, anammen abysyndaı aralasatyn Qamza deıtin apa bar edi. Balalar ol kisini "Qazapa" deıtinbiz.
Sol kisi ylǵı:
"Beýaqta tóbe baqpa degen, áne, shaldar tóbeden túse bastady, qoldaryńdy jýyp úıge kirip, sham jaǵyńdar", - dep júrer edi.
Sol zamanda qarııalar kúnde mal óristen qaıtardyń aldynda, aýyldyń jelke tusyndaǵy tóbege jınalyp alyp áńgime-dúken quryp otyratyn. Beıýaq bola bastaǵanda bári úıdi-úıine asyǵatyn. Keıin túsindik qoı onyń úlken máni baryn... Kez kelgen esti adam bir sát tynyshtalyp shúkirshilik etip, bilip-bilmeı istegen kúnálary úshin Jaratqannan raqym surap táýbege kelse, jany men tánine mol rýhanı kúsh-qýat alady eken.
Zeınep Ahmetova "Kúretamyr"
