BATA (ESTELIK ÁŃGIME)
Qonaqtar otyrmyz. Túsken úıimizdiń qonaq kútip kórmegendigi, aǵaıyn arasynda yntymaqtary azdyǵy, shal-kempirleriniń qadiri joq ekendigi, kelinshek-kepshik, bala-shaǵalarynyń berekesiz beıbastaý ekendigi júris-turysynan, qarym-qatynastarynan kórine bastady...
Syılap otyrsa da kóp aldynda qonaǵynyń qadirin ketirip, kúlki qylýǵa tyrysyp jyrtaqtasyp jatyr. Jumys kezi bolsa da bári aýylda, baqqany sóz, ańdyǵany ár úıdiń tútini, eski ómirdiń áli ólmeı kele jatqan eski kózindeı kórinip, jynymdy keltirip otyr.
Shaı aldymyzda, qoı soıylyp, eti asylyp jatyr. Ádep saqtap, zorǵa shydap otyrmyz.
Tamaq aldynda bir jigit janyndaǵylarǵa kóz qysty da:
– Lıaýmıin! – dep bizden bata surady. Tabaqtas shal tómen qarap tuqyraıyp otyryp qaldy. Osy tusta:
– Batany batyr bersin, – dedi aýyldyń bir qýy. Shynymdy aıtsam men ne derimdi bilmeı biraz sasqalaqtap qaldym. Qasymdaǵy bata bilmeıtin jazǵan shalǵa...
– Aqsaqal, jol sizdiki edi ǵoı, – dep ońaı qutylǵym kep edi.
– Joq, batany batyr bersin, – dedi taǵy da jańaǵy qý jigit tyqylyqtap.
Abyroı bolyp baıaǵy bir eski batanyń negizgi arnasy sap etip esime túse qalmasy bar ma. Qolymdy jaıyp sol batany óz kádeme jaraıtyndaı etip, biraz ózgertip taqpaqtaı jóneldim.
– Illıa qudaıa! – dedim. Otyrǵandar da qoldaryn jaıdy. –Tilegimizdi qabyl et, ımanymyzdy kámil et. Dozaqtyń otynan saqta (kempir-shaldar múlgıdi). Qańǵyǵan oqtan saqta, paraqor sottan saqta (qatarymdaǵy halyq sotyna qarap, otyrǵandar dý kúlisti). Kirli sýmen jýystan saqta, yntymaqsyz týystan saqta. Qarajúrek batyldan saqta, kók doly qatynnan saqta. Kolhozdy jegen bastyqtan saqta (otyrǵandar dý kúlisti). Adamdy qadirlemes eserden saqta, nandy basqan kesirden saqta, keýdesin kergen kelinnen saqta, mezgilsiz kelgen ólimnen saqta. Tatymsyz tuzyńnan saqta, uıatsyz qyzyńnan saqta. Qaıyrymsyz jek-jattan saqta, jalqaý bala tek jat teksizden saqta. Túnere atqan tańnan saqta, jańbyrsyz shańnan saqta. Jastarynda ádep joq, ólgenine batýa joq, qur aıǵaı shat-shálekeı dańnan saqta. (Álgi qý jigitter birin-biri sannan shymshyp, qyzaraqtasyp qaldy.) –Ia, alla taǵalam! –dep men de taqpaqtap soza tústim batamdy, kempir-shal erinderi jybyrlasyp qalǵyp-múlgip, bastaryn shulǵysyp otyr. – Ómir berseń jaıly ǵyp bergin. Dáýlet berseń saıly ǵyp bergin. Eńbegimiz ónisti bolsyn, qambamyz astyqqa tolsyn; kósegemiz kógere túsip, myńǵyrǵan mal óriske tolsyn; áıel berseń ádepti, janǵa tynysh jaıly ǵyp bergin. Kelin berseń kelisti ǵyp ber. Aǵash berseń jemisti ǵyp ber. Tulpar berseń shabysty ǵyp ber... jomart bolsań osy aıtqandarymnyń barlyǵyn úıip-tógip bir-aq ber. Allaý-ákpar, – dep batamdy aıaqtadym.
Osy batadan keıin attanyp ketkenimizshe sóz jarystyryp jyrtańdap, tyqylyqtaǵan qýlar báseńsip qaldy. Sirá, sóz ótse kerek. Sóz túsingenderine de shúkirshilik ettik.
Baýyrjan MOMYShULY,
"Áńgimeler jınaǵy".
