Balamen aqyldasýdyń mańyzdylyǵy
Qurandaǵy aıattardan balany bolashaq ómirge daıarlaý barysynda úlkenderdiń únemi oǵan aqyl-keńes berýi, tárbıeleýi ǵana emes, sonymen qatar onymen aqyldasyp, pikirin surap otyrý kerektigin de kóremiz. Bul ári ata-ananyń balasyna qanshalyqty mán beretinin kórsetedi. «Saffat» súresinde Ibrahım paıǵambar men uly Ismaıl arasynda bolǵan oqıǵa baıandalady.
Ibrahım paıǵambar (ǵ.s.) túsinde uly Ismaıldy qurbandyqqa shalýy kerektigin kóredi. Bolǵan jaıdy balasyna bildiredi: «Balasy qasynda kele jatqan kezinde: «Ýa, balapanym, rasynda men uıyqtap jatqanymda seni baýyzdaǵanymdy kórdim. Oılanyp kór, buǵan ne aıtasyń?»[1] – deıdi. Keıbir tápsir kitaptarynda Ismaıl paıǵambardyń osy kezde 13 jasta bolǵandyǵy aıtylady. Mine, osy aıatta Ibrahım paıǵambar ulymen aqyldasyp, onyń pikirin suraıdy.
Balalarymyzǵa qatysty máselelerde ata-analyq bedelimizdi qoldanyp, olardyń ornyna sheshim qabyldaý – qate ustanymdardyń biri. Sebebi, mundaı jaǵdaıda bala árdaıym áke-sheshesine arqa súıep, ózdiginen sheshim qabyldaı almaıdy. Bolashaqta da batyl qadamdar jasaýǵa jasqanyp turady. Sondyqtan ózine qatysty máselelerde únemi pikirimen sanasyp, birge aqyldasyp sheshý – balany bolashaq ómirge daıyndaýdyń eń ońtaıly tásilderdiń biri.
Sondaı-aq Quranda Júsip paıǵambardyń (ǵ.s.) bala kezinde (bir tápsir kitabynda 12 jasynda bolǵandyǵy aıtylady) kórgen túsin ákesi Jaqyp paıǵambarǵa (ǵ.s.) aıtqanda, ákesi ony baıyppen tyńdap, balasyna bylaı dep til qatady: «Balapanym, túsińdi baýyrlaryńa aıtpa, áıtpese olar saǵan qastandyq jasaýy múmkin»[2].
Aıattardan baıqap otyrǵanymyzdaı, Jaqyp paıǵambar da, Ibrahım paıǵambar da (ǵ.s.) balalarymen áńgimeleskende «balapanym» dep sózge bastaıdy. Balany baýrap alar osyndaı jyly sózderdiń áke men uldyń, ana men qyzdyń arasyn jaqyndatyp, ashyq-jarqyn áńgimelesýge sep bolary aıqyn.
Taǵy da bir eskeretin másele, «Saffat» súresinde Ibrahım paıǵambardyń (ǵ.s.) ulymen aqyldasý úshin ony serýenge shaqyrǵanyn kórýge bolady. Demek, balańyzben aqyldasar sátte oǵan arnaıy ýaqyt bólip, serýen, dámhanada tamaqtaný nemese saıabaqta qydyrý sekildi sátterdi paıdalanǵan jón. Olardyń pikirin bastan- aıaq baıyppen tyńdaý qajet. Joǵarydaǵy aıatta kórip otyrǵanymyzdaı, Jaqyp paıǵambar (ǵ.s.) ulynyń túsin basynan-aıaǵyna deıin zeıin qoıyp tyńdap, sol jaıly óz pikirin bildiredi. Budan alar sabaǵymyz, biz de ata-ana retinde balamyzdyń bizge aıtpaq bolǵan nárselerin qulaq salyp tyńdap, onyń da pikirin surap, sosyn birge aqyldasyp sheshkende, balanyń boıynda ata-anasyna degen qurmettiń arta túseri anyq.
