Balalarǵa arnalǵan dástúrler ENShI BÓLÝ

Enshi bólý – qazaq halqynyń dástúrli salttarynyń biri, ol ulyna otaý kóterip, bólek shyqqan kezde oǵan mal-múlik berýdi bildiredi. Bul rásim qazaq qoǵamyndaǵy otbasylyq qatynastar men urpaq jalǵastyrýdyń mańyzdy bóligi bolyp tabylady. Enshi berýdiń rásimi men mańyzy qazaq mádenıetinde tereń tamyrlanǵan.

Enshiniń máni

«Enshińdi aldyń, eńiremeı ómir súr» degen sózder arqyly qazaq halqynda enshi alý – jeke ómir súrýdiń mańyzdy kezeńi ekendigi kórsetiledi. «Er jettiń, jeke úı boldyń, tizgin-shylbyr qolyńda, shańyraqtyń aýyr-júgi moınyńda» dep aıtylatyn naqyl sózder arqyly jastarǵa jaýapkershilik, derbestik, jáne otbasylyq mindetteriniń mańyzy nusqalady. Enshi bólý – bul tek mal men múlikti berý emes, sonymen qatar, bolashaq urpaqqa jaýapkershilikti sezindirý.

Enshiniń qorǵalýy

Qazaqtar ózderiniń qara shańyraǵynan alǵan enshisin erekshe qadirleıdi. Ony yrymdap, eshkimge bermeı, saqtaıdy. «Qut bar» dep senetindikten, enshini qorǵaý – ata-babalarymyzdan qalǵan dástúr. Bul senim boıynsha, eger enshini basqaǵa berse, qut ta ilesip ketedi. Sondyqtan, enshi men maldyń qadirin bilý, ony joǵaltpaý, qazaq qoǵamynda mańyzdy ról atqarady.

Mal men múliktiń mańyzy

Mal – qazaq mádenıetiniń negizi. Ol tek azyq-túlik kózi ǵana emes, sonymen qatar, áleýmettik statýs pen dáýlettiń sımvoly. Mal soıylsa, onyń basy ketse, «shańyraqtan bas ketedi, kedeılik basady» dep yrymdaıdy. Bul senim boıynsha, maldy jaqsy kútpeı, jaýapsyzdyqpen qaraý – otbasynyń ál-aýqatyn nasharlatýǵa ákeledi.

Enshi bólý dástúri – qazaq halqynyń mádenıetiniń mańyzdy bóligi, urpaqtar arasyndaǵy baılanysty nyǵaıtý men jaýapkershilikti sezinýdi qalyptastyrýǵa arnalǵan rásim. Enshi alý – bul tek materıaldyq qundylyqtardy berý emes, sonymen qatar, otbasylyq mura men ata-baba dástúrlerin saqtaý, qadirleý. Bul rásim qazaq qoǵamynda jeke ómir súrýdiń, derbestik pen jaýapkershiliktiń mańyzdylyǵyn nasıhattaıdy.

Bolat BOPAIULY