Áıeldi jumaqqa jeteleıtin amaldar

Ánás ıbn Málikten (r.a.) rıýaıat etilgen hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) bylaı degen: «Eger áıel kisi bes ýaqyt namazyn oqyp, Ramazandaǵy orazasyn ustap, ar-namysyn qorǵap, kúıeýine baǵynatyn bolsa, jumaqqa kiredi»[1].

Jumaq − Alla Taǵalanyń múmin pendesi úshin daıyndaǵan syı-sııapaty. Oǵan tek shynaıy ıman keltirgen, ınabatty adam ǵana kire alady. Júreginde tarynyń túıirindeı bolsa da ımany bar adam tozaqta máńgi qalmaı, sońynda jumaqpen qaýyshady. 

Múmin kisilerdiń ımandary ártúrli dárejede bolǵandyqtan, barlyǵy birden (bir mezette) jumaqqa kire almaıdy. Olardyń keıbiri eshqandaı suraýsyz jumaqqa kiredi, sondyqtan olardy «jumaqqa alǵash kirgender, alǵashqylar» dep ataıdy. Áıel zatynyń osy alǵashqylardyń qatarynan oryn alýy úshin, hadıste aıtylǵandaı, boıynda eki erekshelik bolýy qajet. Birinshisi − Allanyń ámirin buljytpaı oryndaý. Iaǵnı, hadıste aıtylǵandaı, bes ýaqyt namazyn oqý, Ramazan aıynda orazasyn ustaý, ar-namysyn qorǵaý jáne t.b. qulshylyqtardy oryndaý. Al, ekinshisi − kúıeýiniń kóńilinen shyǵý. Birinshi mindetine ekinshisin oryndaý arqyly qol jetkizedi. Óıtkeni, Alla Elshisi (s.ǵ.s.): «Allanyń atymen ant etemin! Áıel kúıeýiniń kóńilin tappaıynsha, Rabbysynyń súıispenshiligine bólene almaıdy», - degen.

Bir kúni musylman áıelder jınalyp, ishterinen bireýin Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) quzyryna jiberedi. Álgi áıel: «Ýa, Allanyń Elshisi! Men áıelderdiń sizge jibergen elshisimin. Erkekterdiń jıhadtaryna teń kelerlik áıelder úshin qandaı amaldar bar?» - dep suraıdy. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Kúıeýine moıynsunyp óz isin bilse jetip jatyr. Muny oryndaıtyndar óte az», - dep jaýap beredi.

Alla Taǵalanyń ámirlerin oryndap, adamdarmen durys qarym-qatynas jasaý árbir kisiniń qolynan kele bermeıdi. Abdýlla ıbn Omar (r.a.) jetkizgen myna hadıste: «Adamdar jumysqa jaramaıtyn júz túıe sekildi», - deıdi. Bul hadıske túrlishe túsinikteme berilgen. Sonyń biri mynadaı: dúnıede júregin bútindeı aqyrette arnaǵan taqýa adamdar óte az. Bul jumysqa jaramaıtyn túıelerdiń sany kóp bolǵanymen, jaraıtyndarynyń sany az degen sóz.

«Salıqaly áıeldiń ózge áıelderden aıyrmashylyǵy: olar qos qanatty aq qarǵaǵa uqsaıdy, ıaǵnı eki qanatty aq qarǵa kózge erekshe kóringeni sekildi, salıqaly áıel de sondaı erekshe», - dep olarǵa Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) joǵary baǵa beredi. 

Batyrjan Mansurov