ASAR

Bir otbasynda aýqymdy jumysty istep tastaıtyn qolǵanat járdemshileri kemshin bolǵanda, shama jetpegende aýyldy kómekke shaqyrady.

Osy saltty qazaq "asar salý" dep ataıdy.

Aıtaıyq, úı kótergende, egin oryp, shóp shapqanda, qoı toǵytqanda, kúzem alǵanda, t.b. Asardyń kúnin aldyn ala belgilep habar beriledi, estigen adamdar bas tartpaı, aıtylǵan kezge jınalady. Tutqıyl jaǵdaı bolmasa, deni saý, kózi qaraqty adamnyń asarǵa kelmeı qalýy betke salyq bolatyn uıat qylyq sanalǵan. Tipti qol kúshi kemder azyq-túlikterin ákelip járdemdesedi. "Jumyla kótergen júk jeńil", kóp bolyp septesip, qoldasyp istegendikten bir kúnniń ishinde-aq qyrýar jumysty japyryp jiberedi. Keshke qaraı úı ıesiniń asarshylarǵa arnap jaıǵan dastarqanynyń sońy oıyn-tamashaǵa ulasady. Án shyrqalyp, kúı tartylyp, ázil-qaljyń aıtylyp, saýyq qurady.

ASAR - yntymaq pen syılastyqtan, adamgershilikten týyndaǵan toptyq sharýa, uıymdasqan tirlik. Ásirese óser urpaq úlgi alatyn kórnekti eńbek tárbıesi. Halqymyzdyń osy bir kisilikti salty el ishinde áli de kezdesedi. Biraq sırep barady. Árkim óz tasyn domalatqan naryq zamanynda aqysyz járdem berýdi aqymaqtyq kóretinder jetilip jatyr ǵoı.

Asardy aıtqanda onymen maǵynalas, sabaqtas "úmege" sál toqtalaıyq. Úme de - kóp bolyp toptalyp birlikte isteıtin jumys. Tek asardan biraz ózgesheligi bar.

Úme tikeleı shóp shabý naýqanyna arnalǵan. Kópshiliktiń shóbi shabylyp, árkim odan úles alady. Úmeniń jáne bir ereksheligi - aqyndar men jyrshylar, ánshi-kúıshiler jurttyń kóńilin kóterý úshin arnaıy keledi. Sonymen birge qyz-kelinshek, bozbalalar shóp jınasyp, shómele salyp kómektesedi.

Keshke qaraı altybaqan quryp dýmandatady. Shópshiler etke toıyp, shaıǵa qanyp, qymyzǵa qyzyp, án-jyr tyńdap raqattana demalady.

Al bylaıǵy ýaqytta kezdese almaı júrgen qyz-jigitter júzdesip,

til qatysyp, altybaqan teýip degendeı, bir jyrǵap qalady.

"ÚMEGE kelgen úndemeı ketpeıdi" deıtin támsil osydan shyqsa kerek.

Qazir "ASAR" men "ÚME" sóziniń aıyrmasy qalmaǵan, biriniń ornyna biri júre beredi. Óıtkeni zaman ózgerip, ýaqyt ozǵan saıyn burynǵy ÚME salýdyń túri men maǵynasy ózgergen. Baıaǵydaı toptanyp shalǵy shaýyp, oraq ormaıdy, altybaqan qurylmaıdy, ánshiler án salmaıdy.

Dese de, ÚMENIŃ ne ekenin balalardyń bilgeni jón dep jazdym.

Zeınep Ahmetova "Kúretamyr"