AR, NAMYS JAILY ISLAMDA NE AITYLǴAN
Ar, namys degenimiz barlyǵynan da bıik uǵymdar. Qazaq halqy «Malym - janymnyń sadaǵasy, janym - arymnyń sadaǵasy» dep ar, uıat máselesin jannan da bıik qoıǵan.
Bul namys úshin, ar úshin jandy qurban etý degen sóz. Ar, ıman egiz uǵymdar. Ar men ımen turǵan jerde parasat ta, aqyl da, jiger de turady. Barlyǵy ıman men arǵa kelip tireledi. Hakim Abaı atamyz da bul jaıly óz óleńderi men qara sózderinde jerine jetkize aıtqan.
Halqymyz: «Erdi - namys óltirer, qoıandy - qamys óltirer» degen. Iaǵnı er azamat namysty, arly bolý kerek dep, atalarymyz urpaqtaryna ósıet etken.
Qazaqtyń ar men namys týyn bıik ustaýdyń nátıjesinde babalarymyz óz elin, keń dalasyn saqtaı bildi. Tutastyǵy buzylǵan joq, týy jyǵylǵan joq. Ol qazaqtyń qanyna sińgen namys pen ımannyń arqasy. «Ólimnen uıat kúshti» deıdi, babalarymyz. .Bul naqyl kúni búginge deıin óz qunyny joıǵan joq. «Jarly bolma, arly bol» degen babalar sózin ár urpaq este bekem saqtaý kerek. .
Islam ǵulamalary da ar men ıman, namys jaıly kóptegen ǵıbrattar qaldyrǵan. «Kim maǵan tili men ar-namysyn (uıatyn) qorǵaý jaıynda ýáde beretin bolsa, men oǵan jánnatty ýáde etemin» degen hadısten osyny baıqaýǵa bolady. (Býharı, Rıqaq 23)
Ibn Abbastan jetken rıýaıatta Allanyń Elshisi (s.ǵ.s): «Árbir dinniń ózine tán minezi bar, Islamnyń minezi – uıattylyq,»-degen. Mine, ıslamdaǵy ar men uıat ultymzdyń naqyldarymen ózara ushtasyp jatyr.
Ardaqty paıǵambarymyz:(s.ǵ.s) bylaı degen: «Uıat-ımannan, al ıman jánnatta bolady. Buzyq sóz-dórekilikten, al dórekilik tozaqta bolady». (Tırmızı) Iman men ar jánnatqa tán degen sóz bolsa kerek.
Paıǵambarymyz(s.ǵ.s) óziniń bir hadısterinde taǵy da uıat týraly: «Imannyń 60 butaǵy bar. Sonyń biri uıattylyq» degen. «Uıatty bolý – ımannan». Taǵy da «Iman jáne uıat ajyramaıtyn egizder, biri joǵalsa ekinshisi de ketedi» – degen. Bul asyl taǵylymdar árkimniń kókirek kózinen berik alýy tıis.
Qasıetti Quranda «Nur» súresi 19-aıatynda «Rasynda sondaı múminderdiń ishinde arsyzdyq jaıylýyn jaqsy kórgenderge: dúnıe, ahırette kúızeltýshi azap bar».dep eskertken.
Álemderdiń Jaratýshysy Alla Taǵala «Kitaptan saǵan ýahı etilgendi oqy jáne namazdy orynda. Shyn máninde, namaz arsyzdyqtan, jamandyqtan tyıady. Al Allany eske alý-asa iri nárse» deıdi. (Ánkabýt súresi, 45-aıat) Adam balasy Uly Allany esken alý arqyly barlyq kúnálardan tyıyla alady, jáne ar men uıatqa berik bola alady degen sóz.
Ardaqty paıǵambarymyzda (s.ǵ.s) ar men namysty ımannyń týy etken. «Rasýlýlla (s.ǵ.s) beıpil sóz aıtpaıtyn jáne ádepsizdik istemeıtin. Ári senderdiń abzaldaryń minez-qulyǵy jaqsy bolǵandaryń» deıtin. (Býharı, Mýslım)
Uly ǵulama Ábý Násir ál-Farabı: «Ar-ojdan aldyndaǵy adaldyq - óz qadir-qasıetińe, izgi is-áreketińe baılanysty» dep ósıet qaldyrǵan eken.
Ar men uıat, ımanymyz túgel bolyp Uly Jaratýshynyń meırimine bóleneıik! .
Ibrahım qajy QARNAQBAIULY
