AQIDA
«Aqıda» sózin tildik turǵydan qarastyratyn bolsaq «bir nárseniń bólek ushtaryn bir jerge jınaý», «toptaý» maǵynasyn beredi. Kópshe túri «aqaıd».
Al ıslamı túsinik turǵysynan alǵanda dinimizdegi basty tujyrymdardy quraıtyn senim júıesi, dáliregi, ıman negizderi degendi bildiredi.
Aqıda uǵymy senim júıesi retinde qoldanylýymen birge, belgili bir mázhabtyń nemese bir mázhabty qurǵan ımamnyń ıman negizderine qatysty aıtqan pikirleri men túsinigin bildirý úshin de qoldanylady. Islam dininiń senim júıesine qatysty salasyn zertteıtin ǵylymdy «kálam» dese, tikeleı senimge baılanysty aıtqanda «ıtıqad» termıni qoldanylady. Sol sekildi aqıdany da, kóp jaǵdaıda ıman negizderi dep aıtýymyzǵa ábden bolady. Iaǵnı, bul ıman negizderine «ámántý bılláh» deımiz.
Ámántý: «Ámántý bılláhı ýá máláıkátıhı ýá kýtýbıhı ýá rýsýlıhı ýál-ıaýmıl ahırı ýá bıl-qadarı haırıhı ýá sharrıhı mınallohı taǵala ýál-baǵsý baǵdál-máýtı haqqýn. Áshhádý ánlá ıláhá ıllollohýý ááshhádýánná Mýhammadan abdýhýýá rasýlýhý»bolyp aıtylady.
Maǵynasy: «MenAllaǵa, Onyńperishtelerine, kitaptaryna,paıǵambarlaryna, aqyretkúnine, taǵdyrǵa,jaqsylyqpenjamandyqtyńAllannyńjaratýymenbolatyndyǵynaımanettim.Ólgennen keıin qaıta tirilý haq. Allahtan basqa eshbir táńiri joq, Hazireti Muhammed (s.ǵ.s.) Allahtyń quly jáne elshisi ekendigine kýálik etemin».
Islam aqıdasy Quran men hadıs úkimderine súıengendikten, keıbir senimderdegideı «kózińdi jum da, artymnan er» degen sholaq túsinikten aýlaq. Islam aqıdasy adamzatqa ıman negizderin túsindirgende kez-kelgen máseleni anyq dáleldermen keltiredi. Mysaly, Quranda Allanyń bar jáne bir ekendigimen qosa, kámil sıpattaryn jeke-jeke túsindiretin tustary kezdesedi. Sol sekildi álemniń jaratylysy, adamnyń jaratylysy jáne tarıhta bolǵan keıbir oqıǵalar da keltirilgen. Sondaı-aq, Quran Kárimde ólgennen keıin qaıta tirilý máselesi adamnyń alǵash jaratylysymen barabar, hám aspan men jerdiń qalaı jaratylǵandyǵyna teńeı otyryp naqty dáleldermen túsindiriledi.
