AQ PEN QARA

Abaı atamyz balasy Ábdiraxmandy synaý úshin "Aq tús jaqsy ma, joq álde qara tús jaqsy ma?" dep surapty desedi. Ábdiraxman "Aq tús" jaqsy degende, Abaı atamyz oǵan qarsy shyǵyp: "Qara tús jaqsy. Adam balasy qaıratty, kúshti, qýatty kezinde shashy qara bolady. Jas balanyń shashy aǵaryp ketse, onda ásemdikten, ádemilikten belgi de qalmaıdy. Aq qaǵazǵa da xat qara sııamen túsedi. Adam balasy ózi ardaq tutqan qadirli zatyn kóziniń qarashyǵyndaı saqtaıdy. Sondyqtan qara tús jaqsy" degen yńǵaıda áńgime aıtady.Sonda Ábdiraxman: "Siz ony qalaı bildińiz?" dep suraıdy. Abaı atamyz: "Men ony aqylymmen, mıymmen, sanammen bildim" deıdi. Ábdiraxman: "Siz sol aqyl-oı men sanańyzdyń túsin qandaı dep oılaısyz" degende, Abaı atamyz: "Aq qoı, aq" dep kúlgen eken.

Aq pen qara. Máńgilik teketires. Ańyz áńgime, ertegilerde qara ylǵı basymdyqqa ıe bolyp keledi de, sońǵy sátte aq áıteýir jeńis tuǵyryna kóteriledi. Mán bersek, adam balasy da osyndaı teketiresti, qaıshylyqty ómir keshedi. Sol arpalyspen ómir de sońǵy mejege taıaıdy. Ómir atty maıdannan taıaǵyna súıengen qarııa ilbı basyp shyǵyp kele jatady. Boıynda ál de, kúsh te, qýat ta qalmaǵan. Biraq... Iá. Saqal -shashy áppaq. Demek ol ómir maıdanynda jeńiske jetti. Qaradan aqtyń ústem turatynyn dáleldedi. Sondyqtan ol aǵarǵan shash pen saqal Alla aldynda da qadirli. Soǵan oraı dinimizde qarttardy qurmetteýge barynsha mán beriledi. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) "Jas adam bir qarttyń jasyna qarap qurmet kórsetse, onyń jasyna barǵanda Alla Taǵala oǵan da jastardy qurmet ettiredi" degen. Sondaı-aq xadıs-sharıfterde: "Úlkenderin qurmettemegen, kishilerge meırim etpegen adam bizden emes". "Qarttarǵa qurmet jáne sııapat, Alla Taǵalaǵa degen qurmetten". "Musylman - álsizderge, aýrýlarǵa, kárilerge jáne kishilerge meırim etedi" delinedi.

Alaıda, qarttyqqa jasalar qurmette onyń dárejesi men baılyǵy qaperge alynbaýy tıis. Ondaı alalaý sońy Alla tarapynan laǵynettelýge ulasyp ketýi múmkin. Sondyqtan dinimizde jasy kelgen adamǵa onyń kim bolǵanyna qaramastan qurmet kórsetiledi.

Birde Jálaladdın Rýmı xazreti ózinen suxbat tyńdaýǵa kelgen bir jas jigittiń qart kisiden joǵary shyǵyp otyrǵanyn kóredi. Áıtse de oǵan eshnárse demeı, myna bir oqıǵany baıan etedi: "Birde xazreti Álı namazǵa asyǵyp kele jatsa, aldynda bir xrıstıan qarııa ilbip basyp ketip bara jatyr eken. Hazreti Álı onyń jasyn syılap, ozyp ketpesten sońynan ilesedi. Sol sebepti namazǵa keshigedi. Alaıda, Jábireıil perishte Paıǵambarymyzǵa birinshi bastaǵy rýxyǵa turǵan kezdi sozdyrtyp, xazreti Álıdi namazǵa úlgertedi" dep, jasy úlkenderge olardyń ustanǵan dinine qaramastan qurmet kórsetý qajettiligin túsindirgende, álgi jigit óziniń aǵattyqqa boı aldyrǵanyn bilip, qarııanyń tómen jaǵyna baryp otyrady.

Iá, biz de qarttarymyzdy qazyna kórip, qurmetteımiz. Bizdiń aq shashty kúmiske balaıtynymyz bar. Shyntýaıtyna kelgende ol - nur ǵoı. Allanyń nury. Qarttardyń qazyna bolatyndyǵy sondyqtan. Alla nurdyń materıaldyq kórinisiniń ózin qurmet bıigine kóteredi. Al ishki álemi, júregi nurlanǵandar jasyna jetpeı-aq álgi qarttar qatarynda tórden oryn alady. Tek qarttyq qadirin túsinbeı, shashymyzdy ómirin bosqa ótkizgen keı shaldar sekildi kúnge aǵartyp almasaq boldy dá...

Qudııar BILÁL