Alla Taǵalanyń tárbıesi
Uly Jaratýshy jer betindegi quldaryn esh ýaqytta nazardan tys qaldyryp qoıǵan joq. Kerisinshe, aqıqat jolyn kórsetip, jer betine túsirgen paıǵambarlary men kitaptary arqyly tárbıe berip otyrdy. Solardyń eń sońǵysy – paıǵambarymyz Muhammed (s.ǵ.s.) men Quran Kárim.
Ana óz perzentine qalaı tárbıe berip, qalaı ósiretin bolsa, meıirimi sheksiz Alla Taǵala da óz quldaryna, tipti, odan asqan jaqsylyqty qalaıdy. Sol sebepti bizdiń azapqa dýshar bolýymyzdy qalamaıdy. Sol úshin óz elshisin jiberdi, sol sebepti Qurandy túsirdi.
Quran – adamzatqa Alla Taǵalanyń sózderin jetkizgen múbárak kitap. Quran – bizder úshin sarqylmas danalyqtyń kózi. Ol – Alla Taǵala men quldarynyń ortasynda baılanys ornatatyn myqty dáneker. Quran Kárimdi Uly Rahmannyń tárbıe mektebi desek bolady.
«Sondaı jaratqan Rabbyńnyń atymen oqy!»[1] dep bastalatyn Quran – talaı ǵasyrlar boıy jalǵasqan ádiletsizdikterge shekteý qoıyp, eń qaıyrly qoǵamdy qurǵan qasıetti kitap. «...Álıf Lám Ra. (Muhammed Ǵ.S.) Bul Quran – adamdardy, Allanyń ruqsatymen, qarańǵylyqtardan jaryqqa, sondaı-aq ústem ári maqtaýǵa laıyq Allanyń jolyna shyǵarýy úshin biz saǵan túsirgen bir Kitap»[2] degen aıat ta tegin emes edi. Sebebi, Alla quldaryn qarańǵylyqtan qutqarǵysy keledi. Shyn máninde, bizderdiń aqyret azabyna ushyraýymyzdy qalamaıdy. Bul – asqan raqym ıesiniń bizderge jasaǵan sharapaty. Odan asqan týra jol joq. Bul týraly Baqara súresinde aıtylady: «Mine, osy Kitapta kúdik joq, taqýalar úshin týra jol kórsetýshi...».[3]
«Áı, adam balasy! Senderge Rabbylaryńnan dálel keldi. Sondaı-aq sender úshin bir ashyq nur (Quran) túsirdik»[4]. Quran – jaryqqa, jaqsylyqqa umtylǵan adamzattyń eń úlken baılyǵy. Onymen birge bolǵandar álsizdik, paqyrlyq ne ekenin bilmeıdi. Árdaıym onymen birge bolǵandar ýaıym-qaıǵynyń ishinde qalmaıdy. Fızıkalyq turǵydan da, rýhanı jaǵynan da qýatty bolady. Al, ony qadirleı almaǵan pendeler úshin qıyndyq bar. Osy tusta Alla Elshisi (s.ǵ.s.) bylaı túsindiredi: «Este saqtańyzdar, men sizderge eki úlken nárseni qaldyryp jatyrmyn. Olardyń biri – Allanyń kitaby. Ol – Allanyń arqany. Kim oǵan erse, durys jolda bolady. Kim tárk etse, zııanda bolady»[5].
Quran – ótken men bolashaqtyń búkil syrlaryn ishine syıdyrǵan kıeli qazyna. Haq pen ótirikti, týralyq pen qatelikti ajyratyp bergen tóreshi. Qysqa aıattarda uly aqıqatty kórsetip, mán-mazmunymen adamzat rýhyn baýraǵan máńgilik muǵjıza. Kezinde Omar (r.a) syndy qanshama musylmannyń kóńilin jýyp, júregin páktegen ıláhı jańbyr.
Ana óz perzentine múgedek bolsa da, jarymjan bolsa eptep tárbıesin bergeni sekildi, Alla da pendelerine qaı jaǵdaıda bolmasyn óz raqymyn tıgizedi. Bul kúnderi kózi soqyr, qulaǵy kereń bolsa da, saqaý bolsa da Quran oqyp júrgen adamdardy kóz kórip, qulaq estip júr. Ondaı mysaldardy dúnıeniń tórtkúl buryshynan taýyp aıta alamyz. Kemistigine qaramaı, Alla olardyń Quranǵa degen zeıinin ashyp qoıady. Ári olar úshin saýap ta mol. Bul týraly hadıste: «Kim Quran oqýdyń sheberi bolyp, ony ádemilep oqysa, ol abyroıly jáne boıusynýshy jazǵyshtarmen birge bolady. Al, kim Qurandy ejelep oqyp, sonysymen qınalatyn bolsa, onda oǵan eki saýap bar»[6].
Quran Kárimniń hıkmetin esh ýaqyt jazyp taýysa almaısyz. Sebebi, bul múbárak kitap – Alla Taǵalanyń sózi. Quran búkil jer betine ózgeshe maǵyna, eshbir teńeýi joq sulýlyqty syılady. Kóńilderge nur, shıpa bolyp endi. Osyny túsingen sahabalar da Qurandy oqýǵa, úırenýge, jattaýǵa úlken kóńil bólgen. Sebebi, Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) ózi olarǵa bylaı degen bolatyn: «Sizderdiń eń jaqsylaryńyz – Qurandy úırenip jáne basqalarǵa úıretkenderińiz»[7].
Musylman úshin Quran oqyp, onyń ishinde jazylǵandarǵa ıman etip ómir súrýden artyq saýap joq. Oǵan Alla Elshisiniń (s.ǵ.s.) myna bir sózi dálel: «Eshbirińiz Quran oqyp, oǵan boıusynýdan asqan amal arqyly Alla quzyryna bara almaısyz!»[8].
Alla Taǵala bizderdi Quran Kárimdi tolyq túsinip, onyń ishindegilerge amal etip ómir súretin quldarynyń qatarynan etsin!
Qýat Erǵalıuly
