ADAMDAR ARASYN JARASTYRÝ
Alla Taǵala sansyz maqtaýlar bolsyn. Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) jáne sońynan ergen árbir ıgi jandarǵa Allanyń sálemi bolsyn!
Dinimizde bizder árqaısylarymyz bir-birlerimizge jaqsylyq jasaýǵa buıyrylǵanbyz. Sondaı jaqsylyqtardyń bir túri, ıaǵnı búgingi maqalamyzǵa arqaý bolyp otyrǵan taqyryp, ol- renjisken adamdar arasyn tabystyrý.
Alla Taǵala Qasıetti Quranda, Hujrat súresiniń 10-shy aıatynda:
"Shyn máninde múminder baýyr ǵoı. Sondyqtan eki baýyrdyń arasyn jarastyryńdar. Jáne Alladan qorqyńdar. Múmkin ıgilikke bólenersińder»,-dep baıandaıdy.
Demek, Quran aıatynan uǵynǵanymyzdaı, adamdarǵa jaqsylyq jasaýdyń eń joǵarǵy, ári abzaly da, saýaptysy, renjisken adamdardyń arasyn tatýlastyrýda eken.
Bir kúni Hazreti Fatıma anamyz: "Áı, Álı! Hasan men Hýseıin (óz balalary) ash, úıde jeıtin taǵam da qalmady. Syrtqa shyǵyp, birdeńe alyp kelseńizshi",-deıdi. Hazreti Álıdiń qaltasynda bar joǵy 6 dırham ǵana aqshasy bar edi. Sol qarajatyma birdeńe alyp kelermin degen oımen úıinen shyǵyp ketedi. Jol boıynda eki adamnyń janjaldasyp, urysyp turǵandaryn kórip qalady. Ol ekeýinen janjaldasýlarynyń sebepterin suraǵan kezde, bireýi ekinshisine 6 dırham aqsha qaryz eken. Daý-damaı sonyń tóńireginde bolyp jatyr eken. Hazreti Álı musylmandardyń bir-birine baýyrlar ekendikterin túsindirip, bolmashy dúnıege bola eregispeýlerin ótinip, qaltasyndaǵy 6 dırhamyn qaryzdar adam úshin tólep, ol ekeýiniń arasyn jarastyryp, úıine qaıtty. Úıine qur qol qaıtqan Álı Fatıma anamyzǵa bolǵan oqıǵany aıtyp túsindiredi. Jánnat áıelderiniń hanshaıymy degen teńeýge ıe bolǵan Fatıma anamyz bul áńgimeni estigen kezde, júzinde jylýlyq paıda bolyp, kúlimsirep turdy. Bir kezde ishteri shuryldap, tamaq suraǵan Hasan men Hýseıinniń jylaǵan daýystary estildi. Bul jaǵdaıdy kórip turýǵa taǵaty jetpegen Hazreti Álı Allaǵa táýekel etip, kóshege shyǵyp ketedi. Jolda bir tanys adamymen kezdesip qalady. Ol adam: "Qurmetti Álı myrzam, myna túıeni sizge satqym kelip tur" deıdi. Álı ony satyp alýǵa aqshasy joq ekenin aıtady. Sizge arzanǵa beremin, quny nebári 150 dırham deıdi álgi kisi. Alar edim, aqsham joq deıdi Álı sózin qýattaı. Jaraıdy, aqshań bolǵanda bir berersiń, dep túıesiniń tizginin Álıdiń qolyna ustatyp ketedi. Túıeni jetekke alyp úıine qaraı kele jatqan Álıge jolda taǵy bir adam aldynan shyǵady. "Ýa, Álı, myna túıeń maǵan qatty unap tur, maǵan 300 dırhamǵa satyńyz" dep jabysady. Sol kezde Álı: "Men muny 150 dırhamǵa satyp aldym" deıdi. Álgi kisi: "Men 300 dırhamǵa satyp alamyn" dep, túıeniń tizginine jarmasady. Hazreti Álı aqshasyn alyp, úıine azyq-túlik alyp barady.
Keıin Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) barady. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) kúlimdegen kúıde halde kútip alyp: "Áı, Álı, sol bir túıeniń oqıǵasyn baıandap bershi",- deıdi. Ań-tań bolǵan Álı oqıǵany aıtyp beredi. Sol kezde Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): "Sen eki arazdasqan adamdy tatýlastyrdyń. Alla Taǵalanyń buıryǵymen Jábraıil perishte arqyly saǵan túıeni satty jáne ony senen Israfıl perishte qaıta satyp aldy. Kimde-kim renjisken eki musylmannyń arasyn tatýlastyratyn bolsa, ol pende meniń jaqyn úmmetim bolyp sanalady",- dedi.
Qazirgi kúnderińizge bir sát nazar salyp kóretin bolsaq, arzymas dúnıege nemese arzymas nárselerge bola qanshama adamdarymyz jaqyndarynan, dostarynan, tanystarynan júzderin teris burýda. Ókinishtisi basqa adamdar olardyń aralaryn tatýlastyrý jaǵyn esh qaperge almaıtynyn baıqaımyz. Kópke topyraq shashýdan aýlaqpyz, arydan oılaǵan keıbiri tatýlastyrýǵa árekettense de, renjisken taraptar "ózgeniń sharýasyna aralaspaǵanyń abzal" dep betin qaıtarady. Bul sózimen keremet jaýap aıttym dep te oılaıdy. Joq, renjiskeni úshin bir kúná alsa, tatýlastyrýshynyń sózin qaıtarǵany úshin taǵy da kúná alatynyn esh shyǵarmaǵany durys. Tatýlastyrý qaǵıdasyn bizderge Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) ózi úıretip ketken.
Oǵan dálel, Ábý Hýraıra r.ǵ. rıýaıat etken hadıste, Alla Elshisi (s.ǵ.s.): «Múmin – múminniń aınasy jáne baýyry. Múmin baýyryn shyǵynǵa ushyraýdan saqtap, abyroıyn qorǵaıdy» - deıdi.
Imam Buharı keltirgen myna bir hadıste: «Bir-birińmen ara-qatynasty úzbeńder! Bir-birińnen bet buryp ketpeńder! Bir-birińmen óshtespeńder, jaýlaspańdar! Bir-birińe kóre almaýshylyq etpeńder! Eı Allahtyń quldary bir-birińmen baýyr bolyńdar! Bir musylmannyń basqa baýyrymen arazdasýynyń 3 kúnnen asýy adalynan bolmaıdy»,- dep, arazdasyp, renjisken musylmandardyń bir-birine 3 kúnnen artyq ókpelep júrýi adal bolmaıtynyn, ári Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) shapaǵaty da násip bolmaıtynyn eskertedi.
Alla Taǵala barshamyzdy bir-birimizge jaqsylyq jasaýshy, eki dúnıede de baqytqa jetken pendelerinen qylsyn!
Úmbet SABYRHANOV
